Rusya, dünyanın en tanınmış insan hakları örgütlerinden biri olan İnsan Hakları Gözlem'i (Human Rights Watch) resmen "istenmeyen kuruluş" olarak tanımladı. Cuma günü açıklanan karar, örgütün Rusya topraklarındaki tüm faaliyetlerini fiilen yasa dışı hale getiriyor. 2015'te çıkarılan tartışmalı yasaya dayanılarak alınan bu kararla, örgütle her türlü işbirliği ve destek suç sayılacak.
Rusya Başsavcılığı'ndan yapılan açıklamada, kararın "ulusal güvenliği korumak" için alındığı belirtildi. Bu hamle, özellikle Şubat 2022'deki Ukrayna işgalinden bu yana şiddetlenen, Kremlin eleştirmenlerine yönelik sistematik baskı kampanyasının son halkası olarak kayıtlara geçti. Rus hükümeti, gazetecilerden aktivistlere, muhalif sesleri susturmak için yasal araçları giderek daha sık bir silah olarak kullanıyor.
**"Otokratik Yönetim Hız Kazandı"**
Karara tepki gösteren İnsan Hakları Gözlem İcra Direktörü Philippe Bolopion, örgütün otuz yıldır Sovyet sonrası Rusya'daki insan hakları koşullarını belgelediğini vurguladı. Bolopion, "Örgütümüzün metodolojisi ve misyonu aynı kalırken, Rusya hükümeti otokratik yönetim modellerini benimsemede dramatik bir hız kazandı" ifadelerini kullandı. Bolopion, artan siyasi baskılara ve Rus askerlerinin Ukrayna'da işlediği belgelenen mezalimlere dikkat çekti.
**Pussy Riot ve Navalny'nin Vakfı da Hedeftе**
Aynı gün, Rus makamları başka kuruluşlara yönelik yeni yasal işlemler de başlattı. Başsavcılık, feminist protesto kolektifi Pussy Riot'u "aşırılıkçı" örgüt olarak sınıflandırmak için dava açtığını duyurdu. Bu hamle, grubun uzun süredir devam eden anti-hükümet performansları ve üyelerinin daha önce de hapis cezaları almasına yol açan siyasi aktivizminin ardından geldi.
Benzer şekilde, Rusya Yüksek Mahkemesi geçen hafta muhalif lider Aleksey Navalny'nin kurduğu Yolsuzlukla Mücadele Vakfı'nı "terör örgütü" olarak tanımladı. Bir ceza kolonisinde şüpheli koşullarda hayatını kaybeden Navalny'nin vakfı, uzun süredir yetkililerin hedefindeydi. Mahkeme kararı, özellikle vakfın ABD'de kayıtlı olan ve ana operasyon merkezi haline gelen birimini hedef aldı.
**Sivil Toplum Alanı Hızla Daralıyor**
Bu koordineli yasal saldırılar, aynı zamanda Rus yetkililerin WhatsApp gibi popüler iletişim platformlarını tamamen yasaklama olasılığını tartıştığı bir döneme denk geliyor. Söz konusu adımların toplam etkisi, Rusya içindeki bağımsız sivil toplum ve siyasi muhalefet için var olan alanı giderek daraltıyor. Uluslararası insan hakları gözlemcileri, özellikle Ukrayna işgalinden sonra Putin yönetimindeki siyasi özgürlüklerde ciddi bir gerileme olduğunu defalarca belgeledi. Bağımsız izleme kuruluşlarının sistematik olarak ortadan kaldırılması, ülke içindeki insan hakları koşullarının ve siyasi gelişmelerin dışarıdan değerlendirilmesini neredeyse imkansız hale getiriyor.