**Brüksel, Belçika** – Avrupa Birliği'nin (AB) sınır dışı etme politikalarında yeni bir dönemeç yaşanıyor. 19 üye ülkenin, aralarında Kıbrıs ve Yunanistan gibi ön cephedeki ülkelerin de bulunduğu geniş bir koalisyonu, göçmen geri dönüş merkezlerinin AB sınırları dışında kurulması yönündeki teklifi resmen destekledi. 16 Aralık'ta Avrupa Komisyonu'na gönderilen ortak mektupta dile getirilen bu müşterek çaba, üye ülkelerin mevcut AB göçmen geri dönüş direktiflerinin uygulanmasını hızlandırma ve bu dış işlem tesisleri için daha sağlam bir yasal ve finansal çerçeve oluşturma konusundaki belirgin isteğini ortaya koyuyor. Göç yönetimi, resmi olarak gündeme alınmamış olsa da, bu girişim yaklaşan bir Avrupa Konseyi zirvesi öncesinde ivme kazanıyor.
Bu kolektif itişin ardındaki temel motivasyon, AB içinde daha sıkı sınır kontrolleri uygulama konusunda algılanan bir siyasi fırsat penceresinin varlığıdır. Planın savunucuları, mevcut göç mimarisinin, kilit transit rotaları üzerindeki ve göç akışının kaynağındaki ülkelerle geliştirilmiş ortaklıklar olmadan açıkça yetersiz olduğunu savunuyor. Çatışma bölgeleri ve istikrarsızlığa coğrafi yakınlıkları nedeniyle düzensiz göçmen akınlarının orantısız bir yükünü taşıyan Kıbrıs ve Yunanistan gibi ülkeler için bu strateji, daha pragmatik ve etkili bir göç politikasının vazgeçilmez bir bileşeni olarak görülüyor.
Teklifin özü, "yenilikçi çözümler" konsepti etrafında dönüyor. Bu, AB üyesi olmayan "üçüncü ülkelerde" özel geri dönüş merkezlerinin oluşturulmasını kapsıyor. Bu tesisler, iltica hakkı bulunmayan kişilerin işlenmesi ve geldikleri veya transit geçtikleri ülkelere iadelerinin kolaylaştırılması için işlem merkezleri olarak hizmet verecek. Üye devletler, Avrupa Komisyonu'nu göçmen geri dönüşlerine ilişkin mevcut AB mevzuatının fiili uygulamasını, güvenli üçüncü ülkelerin belirlenmesini ve bu dış merkezler için gerekli yasal zeminin oluşturulmasını hızlandırmaya çağırıyor. En önemlisi, bu ülkeler bu iddialı girişimleri destekleyecek net bir mali strateji de arıyor, böylece politika hedefleri somut eylemlere dönüşebilir.
İmza sahibi ülkelerin bakanları, bu üçüncü ülkelerle daha derin ve yapısal bir etkileşim savunuyor. Bu işbirliği, sadece geri dönüş merkezlerinin operasyonel hale getirilmesini değil, aynı zamanda düzensiz göçün kök nedenlerini ele almaya yönelik daha geniş ortaklıkları da kapsayacak şekilde tasarlanıyor. Teklif, Komisyon'dan hem mevcut hem de gelecekteki AB mali araçlarının bu geri dönüş merkezlerini ve ilgili altyapıyı nasıl finanse edebileceğine dair kapsamlı kılavuzlar sağlamasını açıkça talep ediyor; tüm bunlar AB'nin bütçe düzenlemelerine sıkı sıkıya bağlı kalınarak gerçekleştirilecek.
Bu koordineli hamle, AB üye devletlerinin önemli bir kesimi arasında göç yönetiminde dışa dönük bir yaklaşıma yönelik artan bir fikir birliğini vurguluyor. Yerleşik yasal çerçevelerin pratik uygulamasınına yönelik net bir talep ve bu kıyı dışı girişimleri güçlendirmek için özel AB fonlarına duyulan kritik ihtiyacın bir kabulü anlamına geliyor. Ancak, böyle bir stratejinin başarısı kaçınılmaz olarak AB dışı ülkelerin işbirliği yapma istekliliğine ve kapasitesine, ayrıca potansiyel hukuki karmaşıklıkların üstesinden gelme becerisine bağlı olacaktır. İtalya'nın Arnavutluk'taki göçmen merkezleriyle ilgili henüz yeni olan deneyimi, bu tür iddialı dış ortaklıkların operasyonel hale getirilmesindeki karmaşık engellerin canlı bir hatırlatıcısı olarak duruyor. Önümüzdeki aylar, Avrupa Komisyonu'nun ve daha geniş AB'nin bu tartışmalı ancak acil konu üzerinde ne ölçüde birleşik bir yol haritası çizebileceğini muhtemelen ortaya koyacaktır.