Brezilya'nın Belém kentinde devam eden Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP30), beklenenden daha sakin bir atmosferde ilerliyor. Küresel enerji öncelikleri, jeopolitik gelişmeler ve ekonomik gerçekler nedeniyle belirgin bir şekilde yeniden biçimleniyor. Sera gazı emisyonlarını azaltma hedefi varlığını sürdürse de, bir zamanlar belirlenen aciliyet ve iddialı takvimler, enerji güvenliği ve erişilebilirliğine artan vurguyla dengeleniyor. Bu durum, enerji dönüşümünün hızında gözle görülür bir yavaşlamaya yol açıyor.
Geride bıraktığımız yıl, uluslararası iklim çabalarında önemli bir yeniden ayarlamaya sahne oldu. Özellikle ABD'nin Paris Anlaşması'ndan çekilmesi ve sonrasında COP30'un ilerleyişini baltalamaya yönelik algılanan girişimleri, uluslararası alanda yankı buldu. Bu, diğer ülkeleri daha temkinli bir yaklaşım benimsemeye cesaretlendirdi. Ayrıca, COP28'de fosil yakıtların aşamalı olarak azaltılması yönündeki kararlılık, şimdi belirgin şekilde sulanmış görünüyor. Hükümetler, iklim hedefleri konusunda kesin adımlar atmayı erteleme eğiliminde; 2035 Ulusal Enerji ve İklim Planları sıklıkla gevşetilmiş emisyon azaltım hedefleri sergiliyor.
Bu yeniden yapılanma sadece hükümetlere özgü değil. İş dünyası da stratejik önceliklerini yeniden değerlendiriyor. Kurumsal çevresel katılımın önceki aşamalarına damgasını vuran sürdürülebilirlik odaklı tekil bakış açısı, artık daha pragmatik bir hesaplamayla yer değiştiriyor. Bu yeni yaklaşıma göre, güvenilir enerji arzını sağlamak ve maliyetleri kontrol altında tutmak en üst düzeyde öncelik kazanmış durumda. Bu değişim, küresel enerji talebindeki öngörülerin üzerine çıkan artışın zemininde gerçekleşiyor. Dünya genelinde enerji tüketimi yıllık yaklaşık %2 oranında artıyor; bu rakam, son on yıldaki ortalama %1.4'lük oranın oldukça üzerinde. Sonuç olarak, fosil yakıtlar dahil olmak üzere tüm enerji kaynakları, bu artan talebi karşılamak için yeniden büyüme gösteriyor.
COP30 zirvesi için çıkarımlar oldukça net. Çığır açıcı taahhütlere dair beklentiler önemli ölçüde düştü. Hakim görüş, küresel ısınmayı 1.5°C ile sınırlama hedefinden vazgeçilebileceği yönünde; tartışmaların, sıcaklık artışını 2°C'nin oldukça altında tutma gibi daha geniş bir hedefe kayması muhtemel. Bu, önceki hedeflerden önemli bir taviz anlamına geliyor ve dünyanın fiilen bir "enerji ekleme" modunda olduğu gerçeğini vurguluyor. Bu durum, 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma orijinal hedefinin giderek daha az olası bir sonuç haline gelmesine neden oluyor.
Bu pragmatik dönüşümün ardındaki itici güçler çok yönlü. ABD'nin bahsi geçen tutumu ve kurulu enerji altyapısının ataleti önemli bir rol oynuyor. Ancak daha derinde, iklimle ilgili söylemlerde insan refahının acil ihtiyaçlarının giderek daha fazla kabul gördüğü görülüyor. Bu durum, "enerji pragmatizmi" olarak adlandırılan, bedeli ne olursa olsun emisyon azaltımının sarsılmaz bir şekilde peşinden gitmek yerine siyasi ve ekonomik gerçekçiliği önceliklendiren bir felsefeyi ortaya çıkardı. Dünya bu karmaşık enerji manzarasında yol alırken, dayanıklılık, enerji dönüşümünün sonraki aşamaları için kritik bir belirleyici haline geldi. Bu da, karbonsuzlaşma hızının yanı sıra, hatta ondan daha fazla, uyum sağlama yeteneği ve sağlam altyapının hayati önem taşıyacağını gösteriyor. Sürdürülebilir bir enerji geleceğine giden yol, göründüğü kadarıyla bir sprint değil, günümüz gerçeklerinin gerektirdiği uzlaşmalarla dolu bir maraton olacak.