Batı Afrika'nın kırılgan dengeleri, bu hafta Nijerya Hava Kuvvetleri'ne ait bir nakliye uçağının acil inişiyle bir kez daha sınandı. On bir Nijeryalı askeri personel, Burkina Faso'da geçici olarak gözaltına alındı. Görünürde teknik bir sorun nedeniyle yaşanan olay, iki ülke arasındaki derin siyasi ayrışmanın gölgesinde diplomatik bir krize dönüştü.
Olay, Lagos'tan Portekiz'e sefer görevi için hareket eden bir Nijerya C-130 Hercules uçağının, teknik bir arıza nedeniyle Burkina Faso'nun Bobo Dioulasso havaalanına acil iniş yapmasıyla başladı. Nijeryalı yetkililer, uluslararası havacılık kuralları gereği en yakın uygun meydana inilmesinin rutin bir prosedür olduğunu açıkladı. Ancak Ouagadougou yönetimi bu açıklamayı kabul etmedi. Uçağın izinsiz olarak hava sahasını ihlal ettiğini ve egemenlik ihlali yapıldığını ilan etti.
Bu tutum, Burkina Faso, Mali ve Nijer'den oluşan Sahel Devletleri İttifakı (AES) tarafından da hızla destek gördü. İttifak, olayı "dostane olmayan bir eylem" olarak nitelendirdi. Mali Cunta Lideri Assimi Goita ise sert ifadeler kullanarak, bu hareketi **"uluslararası hukuka meydan okunarak yapılan dostane olmayan bir eylem"** şeklinde yorumladı. Mürettebat ve yolcuların gözaltına alınmasıyla gerilim tırmandı.
Olayın zamanlaması, siyasi gerilimi körükleyen ana etkendi. Nijerya kuvvetleri, olaydan sadece bir gün önce, komşu Benin'de bildirilen bir darbe girişiminin engellenmesine yardım etmek için hava saldırıları düzenlemişti. Daha da önemlisi, AES ülkeleri Ocak ayında Nijerya'nın da ağır topu olduğu Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu'ndan (ECOWAS) resmen ayrılmıştı. Bu karşılıklı güvensizlik ortamı, teknik bir acil durumu jeopolitik bir kırılma noktasına çevirdi.
Personelin serbest bırakılma süreci bile kafa karışıklığı yarattı. Burkina Faso yetkilileri salı günü serbest bırakıldığını duyururken, Nijeryalı diplomatlar çarşamba günü hala görüşmelerin sürdüğünü belirtiyordu. Bu tutarsızlık, iletişim kanallarının ne kadar zayıfladığını gözler önüne serdi. Nijerya Hava Kuvvetleri Sözcüsü Ehimen Ejodame, serbest bırakılmanın ardından **"Görevin planlandığı şekilde sürdürülmesi için hazırlıklar devam ediyor"** açıklamasını yaparak durumu normale çekmeye çalıştı.
Ancak krizin ardından tarafların pozisyonları daha da sertleşti. AES, üye ülkelerine, gelecekte "ittifak hava sahasını ihlal edecek herhangi bir uçağı etkisiz hale getirme" talimatı verdi. Bu, bölgedeki askeri uçuşlar için uçuş planları ve iletişim konusunda aşırı bir dikkat gerektirecek sert bir uyarı niteliğinde.
Sonuç olarak, kısa süren bu gözaltı olayı, Batı Afrika'yı bölen yeni kırılma hatlarının güçlü bir sembolü oldu. Güvenlik protokolleri, daha geniş siyasi husumetlerin içine nasıl çekilebilir ve yanlış anlaşılmalar nasıl büyük krizlere yol açabilir, tüm bölgeye bir kez daha gösterdi. AES mevzilerini sağlamlaştırırken, ECOWAS da azalan etkisiyle mücadele ediyor. Sahel semaları, egemenliğin ilan edildiği ve sınırların test edildiği yeni bir mücadele alanına dönüşmüş durumda.