Kıbrıs'ın gururu, dünyanın bilinen en eski şaraplarından Commandaria, artık UNESCO'nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'nde. Tarihi şaraba bu uluslararası onur, 10 Aralık 2025'te Yeni Delhi'de toplanan UNESCO Hükümetlerarası Komitesi'nin oturumunda verildi. Karar, bu tatlı şarabı yüzyıllardır süren bir kültürel pratik olarak tescil ederken, Kıbrıs'ın kültürel kimliğine de önemli bir uluslararası tanınırlık kazandırdı.
UNESCO'ya yapılan başvuru, Kıbrıs Milli Komisyonu öncülüğünde, akademisyenler, Tarım Bakanlığı ve en önemlisi Troodos Dağı'nın eteklerindeki 14 köyün sakinlerinin ortak çalışmasının ürünü. Dr. Angela Nicolaou-Konnari ve Dr. Antigoni Poliniki gibi isimlerin de aralarında bulunduğu ekip, Commandaria'nın sadece bir içecek değil, köy yaşamına, festivallere ve sosyal bağlara işlemiş canlı bir gelenek olduğunu belgeleyerek süreci yürüttü.
Commandaria'nın hikâyesi M.Ö. 800'lere dayanıyor. Bugünkü adını ise 12. yüzyılda adada bulunan Tapınak Şövalyeleri'nden alıyor. Yapımı, güneşin ve sabrın bir dansı. Yerli Xynisteri ve Mavro üzümleri, Akdeniz güneşinin altında 10 güne kadar kurutularak şekerleri yoğunlaştırılıyor. Elde edilen şıra, fermantasyonun ardından en az iki yıl meşe fıçılarda dinlendirilerek o eşsiz amber rengini ve derin aromasını kazanıyor. Bu süreç, dededen torula aktarılan bir bilgelik.
Kültür Bakan Yardımcısı Vasiliki Kassianidou, kararı "gastronominin ötesine geçen uluslararası bir tanınma" ve "kökleri derinlerde bir geleneğin tasdiki" olarak nitelendirdi. Kıbrıs UNESCO Milli Komisyonu Başkanı Dr. Marina Solomidou-Ieronimidou ise bu onurun, "Kıbrıs'ın yaşayan bir kültür sembolünü", "yerel kimliği ve kolektif hafızayı" kutlamak anlamına geldiğini vurguladı. Bu açıklamalar, UNESCO'nun sadece bir ürünü değil, onun ardındaki kuşaklar boyu aktarılan bilgiyi, sosyal ritüelleri ve uygulamaları korumayı hedeflediğinin altını çiziyor.
UNESCO tescili, bölge için yeni kapılar aralıyor. Geleneksel üretim bilgisinin genç kuşaklara aktarılması için güçlü bir motivasyon sağlanırken, köyler arasındaki dayanışma ve ortak kimlik duygusu da güçlenecek. Ekonomik olarak, şarabın uluslararası prestiji ve talebi artacak olsa da, asıl kazanım sürdürülebilir kültür turizmi potansiyeli. Artık ziyaretçiler sadece tatmak için değil, bu asırlık geleneğin hikâyesine, üzümün yetiştiği topraklara ve onu yaşatan insanların deneyimine tanık olmak için bölgeye akın edecek.
Sonuç olarak, bu kararla Commandaria, bir ihraç ürünü olmanın ötesine geçti. Kıbrıs'ın tarihini, insanın doğayla uyum içindeki yaratıcılığını ve bir halkın kolektif belleğini temsil eden yaşayan bir hazine olarak dünya sahnesindeki yerini aldı. Kıbrıs güneşi ve toprağından doğan bu kadim nektar, artık insanlığın ortak mirasının da bir parçası.