Brüksel merkezli Avrupa Komisyonu, dijital pazardaki ağır topları hedef tahtasına koymaya devam ediyor. Bu seferki hedef, arama devi Google. Komisyon, Google'ın arama sonuçlarında sunmaya başladığı yapay zekâ (YZ) destekli özetler hakkında resmi bir rekabet soruşturması başlattı. Soruşturmanın odağında, "AI Overview" (YZ Özeti) adı verilen ve kullanıcı sorgusuna doğrudan cevap üreten bu sistemin, telif haklı içerikleri adil olmayan şekilde kullanıp kullanmadığı ve dijital pazarı haksız yere çarpıtıp çarpıtmadığı yatıyor.
İnceleme, temelde iki büyük endişeyi masaya yatırıyor: veri temini ve piyasa hakimiyeti. Regülatörler, Google'ın YZ modellerini, web sitelerinden ve YouTube videolarından aldığı içeriklerle, hak sahiplerinden uygun izin almadan veya yeterli tazminat ödemeden eğitip eğitmediğini araştıracak. Diğer yandan, geleneksel arama sonuçlarının üzerinde beliren bu özetlerin, kullanıcı trafiğini orijinal yayıncıların sitelerinden uzaklaştırarak rekabeti bozup bozmadığı mercek altına alınacak.
Bu hamlenin arka planında, içerik üreticileri ve medya şirketlerinin giderek büyüyen kaygıları var. Yayıncılar, kullanıcının aradığı bilgiyi Google'ın kendi sayfasında sunan bu özetlerin, sitelerine gelen tıklanma oranlarını "dibe çektiğini" ve reklam gelirlerini ciddi şekilde baltaladığını savunuyor. *Daily Mail*'in aktardığı bir rapora göre, YZ özelliğinin devreye girmesinin ardından Google aramalarından gelen yönlendirmelerde yüzde 50'ye varan keskin bir düşüş yaşandı. Sektör, bu durumu varoluşsal bir tehdit olarak görüyor.
Soruşturmaya ilişkin açıklama yapan bir Google sözcüsü, şirketin "işbirlikçi ilerlemeye" bağlılığını vurgulayarak, "Avrupalılar en son teknolojilerden faydalanmayı hak ediyor ve haber ile yaratıcı endüstriler YZ çağına geçiş yaparken onlarla yakın çalışmaya devam edeceğiz" ifadelerini kullandı. Sözcü, aynı zamanda soruşturmanın "rekabetin hiç olmadığı kadar kıyasıya olduğu bir pazarda inovasyonu baltalama riski" taşıdığı uyarısında bulundu.
Bu adım, "bekçi" konumundaki büyük platformların gücünü sınırlamak için tasarlanan çığır açıcı Dijital Piyasalar Yasası (DMA) için de bir mihenk taşı niteliğinde. Soruşturma doğrudan bir DMA davası olmasa da, adil rekabet ve veri kullanımı ilkeleri Komisyon'un incelemesinin temelini oluşturuyor. Sonuç, Google'ı YZ eğitimi için veri toplama yöntemlerini gözden geçirmeye ve sistemlerinin kullandığı içerikler için yasalarla desteklenen yeni tazminat modelleri oluşturmaya zorlayabilir.
Etkileri çok daha geniş olan bu hamle, kıta genelinde YZ sistemlerinin telif haklı içeriklerle nasıl etkileşime gireceğine dair bir emsal teşkil edebilir. Komisyon, Google aleyhine bir karara varırsa, şirketin YZ arama ürünlerinin tasarımında önemli değişiklikler talep edebilir; yayıncılar için katılmama seçenekleri veya gelir paylaşım anlaşmaları gibi düzenlemeler getirilmesini isteyebilir. Bu regülasyon mücadelesi, teknolojik inovasyonun teşviki ile fikri mülkiyetin ve çeşitli bir dijital ekosistemin korunması arasındaki dengeyi kurma çabasının somut bir örneği olarak kayıtlara geçiyor. Dünyanın en etkili pazarlarından birinde, YZ regülasyonunun geleceğine dair bir gösterge olarak, sürecin her adımı dikkatle izlenecek.