ABD Başkanı Donald Trump'ın Çinli mevkidaşı Şi Cinping'e ilettiği doğrudan mesaj, teknoloji ticaretinde bir deprem etkisi yarattı: Amerikan yarı iletken devi Nvidia, en gelişmiş H200 yapay zeka işlemcilerini, onaylanmış Çinli müşterilere satma izni aldı. Bu karar, ulusal güvenlik gerekçesiyle konulan katı ihracat kısıtlamalarında çarpıcı bir yumuşamaya işaret ediyor. Hamle, ABD'nin ekonomik çıkarlarını güçlendirdiği gerekçesiyle sektör temsilcilerinden övgü alırken, ulusal güvenliği tehlikeye attığı uyarısında bulunan siyasetçilerin sert eleştirileriyle karşılaştı.
Bu gelişmenin arka planında, iki süper güç arasındaki teknolojik soğuk savaş yatıyor. Önceki yönetim, en ileri yapay zeka kapasitelerinin Çin'in askeri modernizasyonuna ve iç gözetim aygıtlarına katkı sağlayacağı endişesiyle sıkı kısıtlamalar getirmişti. Bu kurallar, Nvidia'nın en güçlü çiplerinin satışını fiilen engellemiş, şirketi Çin pazarı için kasıtlı olarak düşürülmüş H20 gibi modeller geliştirmek zorunda bırakmıştı. Nisan ayında bu modelin de yasaklanması, gerilimin nasıl tırmandığını göstermişti. Yeni talimat ise, katı bir çevreleme politikasından, ekonomik angajman ve yerli sanayiyi desteklemeye öncelik veren stratejik bir dönüşüm anlamı taşıyor.
Başkan Trump kararı, Amerikan ekonomisinin zaferi olarak çerçeveledi: "Bu politika, Amerikan istihdamını destekleyecek, ABD imalatını güçlendirecek ve Amerikan vergi mükelleflerine fayda sağlayacak." Anlaşmanın en dikkat çekici ve tartışmalı özelliği ise mali bir hüküm: Bu çip satışlarından elde edilen gelirin %25'i, daha önceki bir anlaşmadaki %15'lik verginin de ötesinde, ABD Hazinesi'ne aktarılacak. Ticaret Bakanlığı, ihracatın yalnızca güvenlik koşulları sağlanan ve denetlenen kuruluşlara yapılmasını temin edecek operasyonel detayları sonuçlandırmakla görevlendirildi. Politikanın, Advanced Micro Devices ve Intel gibi diğer önde gelen ABD çip üreticilerini de kapsayacak şekilde genişletilmesi planlanıyor.
Karar, finansal piyasalarda anında olumlu yankı buldu; Nvidia hisseleri, normal seans sonrası işlemlerde %2'den fazla değer kazandı. Şirket, ABD'deki yüksek değerli istihdam ve üretimi sürdüren "düşünülmüş bir denge" sağlandığını belirterek değişimi memnuniyetle karşıladı. Ancak hamle, siyasi arenada ciddi bir muhalefetle karşılaştı. Massachusetts'ten Elizabeth Warren ve New Jersey'den Andy Kim gibi önde gelen Demokrat senatörler derin endişelerini dile getirdi. Onlara göre, bu kadar sofistike bir teknolojiyi tedarik etmek, özünde Çin'in gözetim, sansür ve askeri uygulamalardaki ilerlemesini hızlandırma riski taşıyor; kısacası uzun vadeli güvenlik, kısa vadeli mali kazanç uğruna pazarlık konusu yapılıyor.
Bu politika değişikliğinin uzun vadeli sonuçları belirsizliğini koruyor. Anlık ticaret sürtüşmesini yatıştırması ve hem Nvidia hem de ABD hükümeti için bir gelir kapısı açması kuşkusuz olsa da, ekonomik rekabet ile teknolojik güvenlik arasındaki hassas dengeyi yeniden ayarlıyor. Eleştirmenler, bunun Çin'in temel yapay zeka teknolojilerine erişimini sınırlamaya yönelik müttefik koordinasyonunu baltalayabileceğini savunuyor. Ticaret Bakanlığı yeni kuralları hayata geçirirken, küresel teknoloji endüstrisi, bu adımın yarı iletken çıkmazında daha geniş bir yumuşamanın habercisi mi, yoksa teknolojik üstünlük mücadelesinde tartışmalı bir bölüm mü olacağını dikkatle izleyecek.