Kıbrıs’ın gökyüzündeki sessiz devlerinden biri olan Ak kuyruklu akbabanın hikayesi, trajik bir sondla noktalandı. Avrupa Birliği destekli, hayati bir yeniden popülasyon projesi kapsamında doğaya salınan akbaba, serbest bırakılmasından henüz bir gün sonra, izole edilmemiş bir elektrik direğine konması sonucu elektrik çarparak öldü. Bu olay, türün Kıbrıs’taki zaten kırılgan olan varlığını tehdit eden insan kaynaklı tehlikeleri bir kez daha gözler önüne serdi.
“LIFE with Vultures” (Akbabalarla Yaşam) adlı iddialı projenin bir parçası olan bu akbaba, BirdLife Kıbrıs, Kıbrıs Yaban Hayatı Araştırma Enstitüsü ve Vounos Yaban Hayatı Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi’nin ortak çalışmasıyla İspanya’dan getirilmişti. Proje, ekosistem sağlığı için kilit taşı konumundaki bu türün adadaki kritik derecede azalmış popülasyonunu canlandırmayı amaçlıyor. Akbaba, 2024 ortalarında ilk kez doğaya salınmış, ancak geçen Ekim ayında Gazimağusa yakınlarında güçten düşmüş ve kurtarılmıştı. Altı haftalık yoğun veteriner tedavisi ve toksikolojik testlerden temiz çıktıktan sonra, geçtiğimiz Perşembe günü ikinci bir şans verilerek yeniden özgürlüğe uğurlanmıştı.
Üzerindeki GPS vericisiyle takip edilen akbaba, Pafos ve Limasol’daki dağlık bölgelerde hayata tutunmaya çalışan sürüsüne katılmak için yaklaşık kırk kilometrelik bir yolculuğa çıktı. Ne var ki umut dolu bu yolculuk aniden sona erdi. Ertesi gün vericiden gelen hareketsizlik sinyali, en kötü haberi getirdi: Akbabanın cansız bedeni, 11.000 voltluk bir elektrik direğinin altında bulundu. Yapılan inceleme, iki canlı tele aynı anda temas ederek elektriğe kapıldığını doğruladı. Bu ölümcül kaza, altyapının tasarım ve konumlandırılmasının, büyük yırtıcı kuşların uçuş rotaları ve konma alışkanlıklarıyla ölümcül bir şekilde örtüştüğünü gösterdi.
Akbabayı iyileştirmek için emek veren ekip derin bir üzüntü yaşadıklarını belirtti. Yaptıkları açıklamada, “Bu yürek burkan olay, bu kuşların adamızdaki yaşamının ne kadar güvencesiz olduğunu bir kez daha hatırlattı” ifadelerini kullanırken, önlenebilir tehditlere dikkat çektiler: “Serbest bırakırken en büyük iki tehdidin zehirlenme ve elektrik çarpması olduğunu söylemiştik. İkisinin de sorumlusu doğrudan insan.” Bu ikiz tehditler, yıllar süren ve maliyetli koruma çalışmalarını baltalamaya, başarılı rehabilitasyonları anlamsız kılmaya devam ediyor.
Bu kayıp, biyolojik çeşitliliği yeniden canlandırma mücadelesinin önündeki devasa zorlukları acımasızca aydınlattı. Koordineli kurtarma çabaları etkili bir koruma eylemini gösterirken, nihai sonuç, sistemik bir çevresel dönüşümün aciliyetini ortaya koydu. Uzmanlar, Ak kuyruklu akbabanın Kıbrıs’taki geleceğinin, bu insan kaynaklı tehlikelerin azaltılmasına sıkı sıkıya bağlı olduğu görüşünde. Tehlikeli enerji hatlarının stratejik olarak izole edilmesi ve zehirli yem kullanımına karşı kesin bir mücadele, olmazsa olmaz önlemler olarak sıralanıyor. Bu darbeye rağmen korumacılar, ihtiyatlı bir umut taşıyor. Güvence altına alınmış ve büyüyen bir popülasyonun bir gün Beşparmak Dağları da dahil olmak üzere tarihi yayılım alanlarına geri dönebileceğini umuyorlar. Ancak her bir kayıp, bir türü doğaya geri kazandırmanın sadece bireyi iyileştirmekle değil, onun yaşayacağı coğrafyayı da kökten korumakla mümkün olduğunu acı bir şekilde hatırlatıyor.