Η Κύπρος βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε μια ιδιαίτερη διπλή πραγματικότητα. Από τη μια, γιόρτασε μια εντυπωσιακή πτώση των αφίξεων αλλοδαπών, και από την άλλη, απέκτησε επίσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το status του «προμεθόριου κράτους» που χρήζει ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Μια φαινομενική αντίφαση που χαράσσει το σημερινό τοπίο στο νησί, ενώ παράλληλα εφαρμόζονται και συμβολικές εσωτερικές αλλαγές, όπως η κατάργηση των ξεχωριστών γκισέ ελέγχου για Τουρκοκύπριους.
Τα στοιχεία μιλούν από μόνα themselves. Οι ακανόνιστες αφίξεις έπεσαν κατακόρυφα, φτάνοντας μόλις τις 2.281 το 2025. Μιλάμε για πτώση 87% σε σχέση με το ρεκόρ του 2022. Ο αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης, Νικόλας Ιωαννίδης, δεν χάνει ευκαιρία να τα επισημάνει, υπογραμμίζοντας την «αποτελεσματική και αυστηρή» πολιτική της κυβέρνησης. Παράλληλα, οι επαναπατρισμοί εκτοξεύτηκαν, με πάνω από 10.000 άτομα να έχουν ήδη επιστραφεί στη χώρα προέλευσής τους φέτος.
Ωστόσο, η Βρυξέλλη βλέπει τα πράγματα διαφορετικά. Η απόφασή της να συμπεριλάβει την Κύπρο στο νέο «Ταμείο Αλληλεγγύης» μιλάει ξεκάθαρα: το νησί δέχεται ασύμμετρο βάρος. Ο μηχανισμός αυτός, που αναμένεται να τρέξει το 2026, στοχεύει να μοιράσει το βάρος μεταξύ των κρατών-μελών, είτε με υλοποιήσεις αιτούμενων άσυλο, είτε με χρηματοδοτήσεις που ξεπερνούν τα 600 εκατομμύρια ευρώ. Μια αναγνώριση ότι, παρά τις βελτιώσεις, το πρόβλημα παραμένει δυσανάλογα μεγάλο για το μέγεθος του νησιού.
Η στάση της κυπριακής κυβέρνησης φαίνεται και στα νούμερα του ασύλου. Η Κύπρος έχει το χαμηλότερο ποσοστό χορήγησης προστασίας σε ολόκληρη την περιοχή, με μόνο 3 στους 10 αιτούντες να λαμβάνουν κάποια μορφή προστασίας. Μια πολιτική αυστηρότητας που δεν κρύβεται.
Σε μια άλλη, αλλά εξίσου σημαντική, κίνηση, οι κυπριακές αρχές έθεσαν τέλος στο σύστημα των διαχωρισμένων γκισέ για Τουρκοκύπριους στα check points. Η αλλαγή go live στα τέλη Οκτωβρίου, με την αστυνομία να δηλώνει ότι η προηγούμενη πρακτική «επιβαλλόταν από τα τότε δεδομένα». Πλέον, όλοι οι ταξιδιώτες περνούν από κοινού γκισέ, σε μια ενέργεια που στοχεύει στην απλοποίηση και βελτίωση της διαδικασίας. Μια μικρή, αλλά ουσιαστική, καθημερινή πράξη ομαλοποίησης στις διακοινοτικές σχέσεις.
Συνολικά, η Κύπρος περπατά με προσοχή ένα λεπτό μονοπάτι, ισορροπώντας ανάμεσα στη νομοθετική αυστηρότητα και τις ανθρώπινες διαστάσεις του θεσίου, ανάμεσα στην αυτοβιογραφία της ως «προφύλακα» των ευρωπαϊκων συνόρων και στην αναγνώριση ότι χρειάζεται—και της αξίζει—ευρωπαϊκή στήριξη. Το παζλ είναι πολύπλευρο και η λύση του απαιτεί τόσο μυαλό, όσο και καρδιά.