Η μακροχρόνια διαμάχη γύρω από το Ακριβικό (COLA) στην Κύπρο βρήκε φαινομενικά λύση, με μια συμφωνία που χαρακτηρίζεται ιστορική. Ωστόσο, μια προσεκτική ανάλυση αποκαλύπτει ότι πίσω από τη ρητορική της οικονομικής δικαιοσύνης, κρύβεται μια πραγματικότητα βαθιά ανισότιμη. Η απόφαση για την πλήρη αποκατάσταση της κλιμάκωσης των μισθών σε 24 μήνες, που επισημοποιήθηκε μετά τις διαπραγματεύσεις του Νοεμβρίου ανάμεσα σε κυβέρνηση, εργοδοτικές ομοσπονδίες και εργαζομένους, προβάλλεται από τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη ως μεταρρυθμιστικό έργο. Το ερώτημα που αιωρείται είναι απλό: για ποιους ακριβώς;
Το Ακριβικό, ένα απολύτως «κυπριακό» παράδοξο με ρίζες στη βρετανική περίοδο, επανέρχεται στο προσκήνιο. Αρχικά σχεδιασμένο ως αυτόματος μηχανισμός προστασίας του αγοραστικού κύρους, σήμερα εφαρμόζεται με τρόπο που αφήνει στο περιθώριο το μεγαλύτερο μέρος της εργατικής τάξης. Σύμφωνα με τα στοιχεία, μόνο το 44% του εργατικού δυναμικού – περίπου 227.000 εργαζόμενοι – θα δει αυξήσεις μισθού λόγω πληθωρισμού. Οι υπόλοιποι 288.000 βρίσκονται εκτός προστασίας, μια κατάσταση που δημιουργεί ένα «χάσμα των δύο ταχυτήτων» στην αγορά εργασίας.
Το μεγάλο παράδοξο, όμως, έγκειται στον τρόπο διανομής του οφέλους. Ενώ η πολιτική ρητορική τονίζει την ενίσχυση των μέσων και χαμηλών εισοδημάτων, στην πράξη ο μηχανισμός λειτουργεί αναλογικά. Δηλαδή, το ακριβικό υπολογίζεται ως ποσοστό του υφιστάμενου μισθού. Αυτό σημαίνει ότι όσοι έχουν ήδη υψηλότερες αμοιβές – όπως ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι ή εργαζόμενοι σε ισχυρά συνδικαλιστικά κλάδους – εισπράττουν και τις μεγαλύτερες σε απόλυτα νούμερα αυξήσεις. Έτσι, ένα εργαλείο που υποτίθεται ότι μειώνει τις ανισότητες, τις εντείνει στην πράξη, δίνοντας «λουκούμι» σε όσους είναι ήδη στο τραπέζι.
Στο περιθώριο παραμένουν ολόκληροι τομείς της οικονομίας: οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι υπάλληλοι μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι προσωρινοί και τα μέλη του ιδιωτικού τομέα που δεν καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις. Γι' αυτούς, η προστασία από τον πληθωρισμό είναι θέμα καλοσύνης του εργοδότη, όχι δικαίωμα. Η τωρινή ηρεμία στον πληθωρισμό (μόνο +0,3% μέχρι τον Οκτώβριο του 2025) κάνει το πρόβλημα λιγότερο εμφανή, αλλά η ουσία παραμένει.
Οι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι η πραγματική δοκιμασία για το νέο Ακριβικό θα έρθει στο μέλλον, με την επόμενη έκρηξη του πληθωρισμού. Τότε, ο αυτόματος μηχανισμός θα αποδειχθεί σωτήριος για τους λίγους που τον κατέχουν, ενώ για την πλειοψηφία, η αγοραστική δύναμη θα διαβρώνεται αλύγιστη. Η συμφωνία, λοιπόν, αν και αποτρέπει συγκρούσεις στους πυρήνες που καλύπτονται, αφήνει αναπάντητο το κύριο ερώτημα: πότε θα αποκτήσει δικαίωμα στην ακριβική προστασία και η άλλη Κύπρος;