**Λευκωσία, Κύπρος** – Το σύστημα υγείας της Κύπρου βρίσκεται αντιμέτωπο με μια ολοένα και διογκούμενη κρίση, η οποία εκδηλώνεται με ένα σοβαρότατο έλλειμμα νοσηλευτικού προσωπικού. Αυτό το κενό προκαλεί σημαντικά λειτουργικά εμπόδια, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα της υγείας. Σε μια αποφασιστική κίνηση για την αντιμετώπιση αυτής της κλιμακούμενης πρόκλησης, ο Υπουργός Υγείας, Νεόφυτος Χαραλαμπίδης, ζήτησε επίσημα από όλες τις ιδιωτικές μονάδες υγείας να εκπονήσουν και να υποβάλουν συγκεκριμένες προτάσεις επίλυσης εντός μιας αυστηρής προθεσμίας μίας εβδομάδας. Η επείγουσα αυτή οδηγία υπογραμμίζει τη σοβαρότητα της κατάστασης, ωθώντας τους εμπλεκόμενους φορείς σε άμεσες ενέργειες για να αποτραπεί περαιτέρω υποβάθμιση της παροχής υπηρεσιών υγείας.
Η αφορμή για αυτή την παρέμβαση του υπουργείου πηγάζει από αυξανόμενα στοιχεία που αναδεικνύουν μια εμφανή ανισορροπία στο ιατρικό εργατικό δυναμικό της χώρας. Ενώ η Κύπρος διαθέτει πυκνότητα γιατρών που υπερβαίνει τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με περίπου 5,2 γιατρούς ανά 1.000 κατοίκους έναντι 4,3 της ΕΕ, η εικόνα για το νοσηλευτικό προσωπικό είναι ακριβώς η αντίθετη. Επίσημες εκθέσεις αναφέρουν έναν λόγο νοσηλευτών προς γιατρούς σχεδόν 1:1, ένας αριθμός σημαντικά χαμηλότερος από το ευρωπαϊκό μέτρο και ενδεικτικός ενός ουσιαστικού «προληπτικού κενού». Αυτή η διαφορά δεν είναι απλώς μια αφηρημένη στατιστική· μεταφράζεται άμεσα σε απτές δυσκολίες για τους παρόχους υγείας, οι οποίοι αγωνίζονται να διατηρήσουν επαρκή επίπεδα προσωπικού για την κάλυψη της ζήτησης των ασθενών.
Περίπλοκη καθιστά την κατάσταση το ταχέως γηράσκον δημογραφικό προφίλ της Κύπρου. Το 2024, το νησί πέτυχε προσδόκιμο ζωής 83,2 ετών, μαρτυρία των προόδων στην υγεία και τον τρόπο ζωής. Ωστόσο, αυτή η μακροζωία, σε συνδυασμό με επικρατούντες παράγοντες κινδύνου συμπεριφοράς, όπως ο καθιστικός τρόπος ζωής και οι υποβέλτιστες διατροφικές συνήθειες, συμβάλλουν σε ένα σημαντικό βάρος χρόνιων ασθενειών. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις και οι καρκίνοι παραμένουν οι κύριες αιτίες θνησιμότητας, ασκώντας μια διαρκώς αυξανόμενη πίεση στους πόρους υγείας. Η αύξηση των δημοσίων δαπανών για την υγεία, που εκτοξεύτηκαν από 42% του συνόλου των δαπανών το 2018 σε ένα αξιοσημείωτο 77% το 2023, αντικατοπτρίζει το αυξανόμενο κόστος που σχετίζεται με τη διαχείριση αυτών των σύνθετων παθήσεων. Αυτή η μετατόπιση, αν και μείωσε τις δαπάνες από την τσέπη των νοικοκυριών, σηματοδοτεί επίσης ένα σύστημα που κλίνει όλο και περισσότερο προς την οξεία περίθαλψη παρά προς προληπτικές στρατηγικές.
Επιπλέον, η κατανομή των προϋπολογισμών υγείας αποκαλύπτει μια ανησυχητική υποεπένδυση σε κρίσιμους τομείς. Η Κύπρος αφιερώνει μόλις το 5% του προϋπολογισμού υγείας της στη μακροχρόνια φροντίδα, μια απότομη αντίθεση με τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 18%. Ομοίως, οι δαπάνες για προληπτική ιατρική κυμαίνονται σε ένα χαμηλό 2% του ΑΕΠ. Αυτή η στρατηγική ανισορροπία, σε συνδυασμό με τη διάθεση 3,1 κλινών ανά 1.000 άτομα – χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ των 5,1 – υποδηλώνει μια υποδομή υγείας που ενδεχομένως είναι ανεπαρκώς εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει προληπτικά τις μακροπρόθεσμες ανάγκες ενός γηράσκοντος πληθυσμού και να μετριάσει τον αντίκτυπο των ασθενειών που μπορούν να προληφθούν.
Η επικείμενη συνάντηση, που έχει προγραμματιστεί σε ένα μήνα, αποσκοπεί να χρησιμεύσει ως ένα κρίσιμο σημείο για την ανασκόπηση της προόδου που θα έχει σημειωθεί ως απάντηση στην εντολή του υπουργού. Αναμένεται ότι αυτή η συνεδρίαση θα διευκολύνει μια πιο εις βάθος συζήτηση σχετικά με πιθανές βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες στρατηγικές. Αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την προσέλκυση και διατήρηση νοσηλευτικού ταλέντου, όπως βελτιωμένα προγράμματα εκπαίδευσης και καλύτερες συνθήκες εργασίας, καθώς και μια ευρύτερη επανεκτίμηση της εθνικής στρατηγικής υγείας, ώστε να στραφεί προς μια πιο ισχυρή εστίαση στην προληπτική υγεία και την παροχή μακροχρόνιας φροντίδας. Η βιωσιμότητα του κυπριακού συστήματος υγείας εξαρτάται από την ικανότητά του να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το έλλειμμα νοσηλευτών και να προσαρμοστεί στις εξελισσόμενες ανάγκες υγείας του πληθυσμού του.