**Μπελέμ, Βραζιλία** – Η φετινή Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, η COP30, που διεξάγεται αυτή την περίοδο στο Μπελέμ της Βραζιλίας, βαδίζει σε πιο συγκρατημένους ρυθμούς από ό,τι αρχικά αναμενόταν. Μια σειρά από γεωπολιτικές αναταράξεις και οικονομικές πραγματικότητες έχουν αναδιατάξει ριζικά τις παγκόσμιες ενεργειακές προτεραιότητες. Παρόλο που ο θεμελιώδης στόχος της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παραμένει, η αίσθηση του επείγοντος και οι φιλόδοξες χρονοδιαγραφές μοιάζουν να υποχωρούν, καθώς η έμφαση μετατοπίζεται όλο και περισσότερο στην ενεργειακή ασφάλεια και την προσιτότητα. Αυτή η στροφή έχει ως αποτέλεσμα μια αισθητή επιβράδυνση στην πορεία της ενεργειακής μετάβασης.
Ο τελευταίος χρόνος υπήρξε μάρτυρας σημαντικών αναπροσαρμογών στις διεθνείς κλιματικές προσπάθειες. Η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη Συμφωνία του Παρισιού και, πιο πρόσφατα, οι ενέργειες της αμερικανικής διοίκησης που φέρονται να υπονομεύουν τις διαδικασίες της COP30, έχουν δημιουργήσει δονήσεις σε ολόκληρη τη διεθνή σκηνή, ενθαρρύνοντας μια πιο επιφυλακτική στάση από πλευράς άλλων εθνών. Επιπλέον, η κάποτε αταλάντευτη δέσμευση που διατυπώθηκε στην COP28 για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, δείχνει πλέον σημαντικά ξεθωριασμένη. Οι κυβερνήσεις παγκοσμίως εμφανίζουν μια σαφή τάση να αναβάλλουν αποφασιστικές δράσεις για τους κλιματικούς στόχους, με τα νέα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα για το 2035 να παρουσιάζουν συχνά χαλαρότερους στόχους μείωσης εκπομπών.
Αυτή η αναπροσαρμογή δεν αφορά μόνο τις κυβερνήσεις. Οι επιχειρήσεις, επίσης, επανεξετάζουν τις στρατηγικές τους προτεραιότητες. Η μονοδιάστατη εστίαση στη βιωσιμότητα, που χαρακτήριζε τις προηγούμενες φάσεις της εταιρικής περιβαλλοντικής δράσης, δίνει πλέον τη θέση της σε έναν πιο πραγματιστικό υπολογισμό, όπου η διασφάλιση αξιόπιστων ενεργειακών εφοδιασμών και ο έλεγχος του κόστους έχουν αναχθεί σε υψίστης σημασίας. Αυτή η αλλαγή συμβαίνει σε ένα φόντο κλιμακούμενης παγκόσμιας ενεργειακής ζήτησης, η οποία υπερβαίνει τις προβολές. Στοιχεία δείχνουν ότι η παγκόσμια ενεργειακή κατανάλωση αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό περίπου 2%, μια επίδοση σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο του 1,4% που παρατηρήθηκε την προηγούμενη δεκαετία. Κατά συνέπεια, όλες οι πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ορυκτών καυσίμων, γνωρίζουν ανανεωμένη ανάπτυξη για να καλύψουν αυτή την αυξανόμενη ζήτηση.
Οι συνέπειες για τη σύνοδο της COP30 είναι ορατές. Οι προσδοκίες για ρηξικέλευθες δεσμεύσεις έχουν μειωθεί σημαντικά. Το επικρατούν κλίμα υποδηλώνει μια πιθανή εγκατάλειψη του πιο φιλόδοξου στόχου για περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5°C, με τις συζητήσεις να επικεντρώνονται πιθανότατα στον ευρύτερο στόχο της διατήρησης της αύξησης της θερμοκρασίας "πολύ κάτω από τους 2°C". Αυτό αποτελεί μια σημαντική υποχώρηση από προηγούμενους στόχους και υπογραμμίζει την αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι ο κόσμος βρίσκεται, στην ουσία, σε λειτουργία "ενεργειακής πρόσθεσης", καθιστώντας την αρχική φιλοδοξία για επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050 ένα ολοένα και πιο απίθανο αποτέλεσμα.
Οι υποκείμενες αιτίες αυτής της πραγματιστικής στροφής είναι πολλαπλές. Η προαναφερθείσα στάση των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με την τεράστια αδράνεια της καθιερωμένης ενεργειακής υποδομής, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Ωστόσο, βαθύτερα, υπάρχει μια αυξανόμενη αναγνώριση των άμεσων αναγκών της ανθρώπινης ευημερίας στον κλιματικό διάλογο. Αυτό έχει οδηγήσει σε αυτό που αποκαλείται "ενεργειακός πραγματισμός", μια φιλοσοφία που δίνει προτεραιότητα στην πολιτική και οικονομική ρεαλιστικότητα έναντι της αδιάλλακτης επιδίωξης της μείωσης των εκπομπών με κάθε κόστος. Καθώς ο κόσμος πλοηγείται σε αυτό το σύνθετο ενεργειακό τοπίο, η ανθεκτικότητα έχει αναδειχθεί ως κρίσιμος παράγοντας για τα επόμενα στάδια της ενεργειακής μετάβασης, υποδηλώνοντας ότι η προσαρμοστικότητα και η ισχυρή υποδομή θα είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο, ζωτικής σημασίας από την ταχύτητα της απανθρακοποίησης. Το ταξίδι προς ένα βιώσιμο ενεργειακό μέλλον, φαίνεται, αποδεικνύεται μαραθώνιος και όχι σπριντ, γεμάτο συμβιβασμούς που επιβάλλουν οι σημερινές πραγματικότητες.