Σε μια πράξη εντυπωσιακής προκλητικότητας και συμβολισμού, η ηγέτιδα της βενεζουελανής αντιπολίτευσης και νεοσυσταθείσα βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης, Μαρία Κορίνα Ματσάδο, βγήκε στη δημοσιότητα χθες το πρωί στην Οσλό, μετά από σχεδόν έναν ολόκληρο χρόνο αφανείας. Η δραματική εμφάνιση έγινε σε μπαλκόνι ξενοδοχείου, μόλις λίγες ώρες αφότου η κόρη της είχε παραλάβει το βραβείο εκ μέρους της. Μια ιστορία που μοιάζει με κινηματογραφική περιπέτεια: από τη λαθραία διαφυγή μέσω θαλάσσης από την Καράκας, παρά την κυβερνητική απαγόρευση εξόδου της, έως τη συγκινητική προσωπική της εμφάνιση μπροστά σε υποστηρικτές.
Το πλαίσιο είναι γνωστό και πικρό: η Ματσάδο, κύριο πρόσωπο της αντίστασης στην κυβέρνηση του Νικολάς Μαδούρο, εξαναγκάστηκε σε κρυψώνα πριν από έντεκα μήνες, έπειτα από τις αμφιλεγόμενες –και διεθνώς καταγγελλόμενες ως νοθευμένες– προεδρικές εκλογές του Ιουλίου 2024. Εκείνες οι εκλογές επισφράγισαν την εξουσία του Μαδούρο και οδήγησαν σε νέο κύμα καταστολής. Ο διεθνώς αναγνωρισμένος νικητής εκείνων των εκλογών, Εντμουντο Γκονσάλες, παραμένει στην εξορία. Η Βενεζουέλα βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Οι λεπτομέρειες της διαφυγής της Ματσάδο παραμένουν συγκεκαλυμμένες, αλλά όλα δείχνουν μια επικίνδυνη και εξαντλητική διαδρομή. Πληροφορίες μιλούν για μυστική μετακίνηση με σκάφος από τις ακτές της χώρας, με δυσμενείς καιρικές συνθήκες να δυσκολεύουν το ταξίδι προς την Ευρώπη. Η εμφάνισή της στο Grand Hotel της Οσλό, λίγο πριν τις 2:30 τα ξημερώματα, ήταν η πρώτη της ευκαιρία να απευθυνθεί απευθείας στο διεθνές κοινό που τη στηρίζει. Μια πράξη που είχε τεράστιο προσωπικό κόστος: η ίδια αποκάλυψε πως δεν έχει δει τα δικά της παιδιά για δύο ολόκληρα χρόνια, αφού τα είχε στείλει στο εξωτερικό για ασφάλεια.
Η τελετή των Βραβείων Νόμπελ μετατράπηκε σε ισχυρό πολιτικό μέγαφωνο. Το προγραμμένο ομιλία της Ματσάδο, που διαβάστηκε από την κόρη της, Άνα Κορίνα Σόσα, αντηχούσε με υπόσχεση αναγέννησης. «Η Βενεζουέλα θα αναπνεύσει ξανά», ανέφερε το κείμενο, οραματιζόμενη μια μέρα όπου «θα ανοίξουμε τις πόρτες των φυλακών και θα βλέπουμε χιλιάδες αδίκως φυλακισμένους να βγαίνουν στον ζεστό ήλιο». Ο πρόεδρος της Νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ, Γιέργκεν Βάτνε Φρίντνες, έκανε μια άμεση και πρωτοφανή πρόκληση προς την Καράκας, καλώντας τον Μαδούρο να παραδώσει την εξουσία για το καλό της χώρας του. «Ας αρχίσει μια νέα εποχή», δήλωσε από το βήμα.
Οι αναλυτές εκτιμούν πως η επιτυχημένη διαφυγή και η εμφάνιση της Ματσάδο στην Οσλό αποτελεί μια σημαντική ηθική και λογιστική νίκη για τη διασπασμένη αντιπολίτευση. Αποδεικνύει την αμετάβλητη αποφασιστικότητά της και την ικανότητα να δρα παρά την τεράστια πίεση, συγκεντρώνοντας τη διεθνή προσοχή στη συνεχιζόμενη καταστολή. Το γεγονός τονίζει με τρανταχτό τρόπο το χάσμα ανάμεσα στη διεθνή αναγνώριση και στην εγχώρια δίωξη. Ενώ ο κόσμος επευφημούσε την ειρηνική της αντίσταση, το καθεστώς Μαδούρο πιθανότατα θεωρεί την μη εξουσιοδοτημένη ταξιδιωτική της κίνηση ως πράξη δραπέτη. Το επεισόδιο θέτει τις βάσεις για νέες εντάσεις, καθώς το διεθνές προφίλ της βραβευμένης ενισχύει τα αιτήματα για δημοκρατική μετάβαση, ενώ το καθεστώς στην Καράκας ετοιμάζεται να αντισταθεί σε νέες εξωτερικές πιέσεις.
Ο δρόμος μπροστά παραμένει επικίνδυνος και αβέβαιος. Αλλά για μια νύχτα στην Οσλό, μια φωνή που είχε εξαναγκαστεί στη σιωπή, βρήκε μια πανίσχυρη, έστω και προσωρινή, ακροαματικότητα. Και θύμισε σε όλους μας ότι η ελπίδα, ακόμα και όταν φαίνεται να κρύβεται, δεν εγκαταλείπει ποτέ τη μάχη.