Σε μια κίνηση που σφραγίζει διαχρονική αξία, το παραδοσιακό κύπριο κρασί Κουμανδαρία εντάχθηκε επίσημα στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Η ανακοίνωση έγινε στις 10 Δεκεμβρίου 2025, στη Νέο Δελχί, απονέμοντας σε αυτό το αρχαίο ποτό μια θέση ανάμεσα στα σημαντικότερα πολιτιστικά αγαθά της ανθρωπότητας.
Πίσω από αυτή την επιτυχία κρύβεται χρόνια προσπάθεια. Η Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO, με επικεφαλής ακαδημαϊκούς όπως η Δρ. Άντζελα Νικολάου-Κοννάρη και η Δρ. Αντιγόνη Πολινίκη, συνεργάστηκε στενά τόσο με το Υπουργείο Γεωργίας, όσο και – κυρίως – με τους κατοίκους των 14 χωριών στους πρόποδες του Τροόδους, όπου γεννιέται η Κουμανδαρία. Η προσέγγιση ήταν ξεκάθαρη: να δείξουν ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα αλκοολούχο ποτό, αλλά για μια ζωντανή πρακτική, κομμάτι της κοινωνικής υφαντής του νησιού.
Το επιχείρημά τους ήταν βυθισμένο στην ιστορία. Με τεκμηριωμένες ρίζες που φτάνουν ως το 800 π.Χ., η Κουμανδαρία θεωρείται ευρέως το παλαιότερο ονομασμένο κρασί σε συνεχή παραγωγή στον κόσμο. Το όνομά της το πήρε τον 12ο αιώνα, από τους Ιππότες του Ναού. Η παραγωγή της είναι ένας χορός με τον ήλιο: τα ιθαγενή σταφύλια Ξυνιστέρι και Μαύρο αφήνονται να ξεραθούν κάτω από τον καυτό κυπριακό ήλιο για μέχρι και δέκα μέρες. Η μούστα που προκύπτει ζυμώνεται και ωριμάζει υποχρεωτικά για τουλάχιστον δύο χρόνια σε βαρέλια δρυός, προκύπτοντας ένα πολύπλοκο, κεχριμπαρένιο επιδόρπιο κρασί.
«Δεν είναι αναγνώριση της γαστρονομίας μόνο. Είναι αποτίμηση μιας μακροχρόνιας παράδοσης», δήλωσε χαρακτηριστικά η Υφυπουργός Πολιτισμού, Βασιλική Κασιανού. Η Πρόεδρος της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO, Δρ. Μαρίνα Σολωμίδου-Ιερωνυμίδου, τόνισε πως τιμάται «ένα ζωντανό πολιτιστικό σύμβολο της Κύπρου», που ενσωματώνει «τοπική ταυτότητα και συλλογική μνήμη». Η βεβαίωση της UNESCO, άλλωστε, δεν δίνεται σε προϊόντα, αλλά στις γνώσεις, τις πρακτικές και τους κοινωνικούς τελετουργικούς που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά.
Τι αλλάζει με αυτή την «βαφτίσια»; Για τις κοινότητες των χωριών, είναι μια δυνατή ώθηση για τη διασφάλιση της διαβίωσης της τέχνης. Νέοι Κύπριοι καλείται τώρα να μάθουν και να συνεχίσουν τις τεχνικές που γνωρίζουν οι παππούδες τους. Ενισχύεται επίσης η συνοχή μεταξύ των χωριών, που ενώνονται σε έναν κοινό αγώνα προστασίας. Οικονομικά, η αναγνώριση θα δώσει αναμφίβολα κύρος και στη διεθνή ζήτηση, αλλά το κύριο όφελος ανοίγει στον τομέα του βιώσιμου πολιτιστικού τουρισμού. Ο επισκέπτης πλέον δεν θα θέλει μόνο να δοκιμάσει, αλλά να βιώσει: το τοπίο, την ιστορία, τις ανθρώπινες ιστορίες που ωριμάζουν μέσα σε κάθε μπουκάλι.
Η Κουμανδαρία, λοιπόν, ξεπερνά πια τα όρια ενός εξαγώγιμου αγαθού. Αναγνωρίζεται τώρα ως δυναμικό αποθετήριο κυπριακής ιστορίας, απόδειξη της δημιουργικότητας του ανθρώπου σε αρμονία με τη φύση, και ένας αγαπημένος τελετουργικός που συνεχίζει να διαμορφώνει μια κοινωνία. Αυτό το αρχαίο νέκταρ, γέννημα του κυπριακού ηλίου και του εδάφους, πήρε επιτέλους τη θέση που του αξίζει στο παγκόσμιο πολιτιστικό προσκύνημα.