Η Βραζιλία βυθίζεται σε έναν νέο κύκλο πολιτικής αναταραχής, με το Εθνικό Κογκρέσο της να μοιάζει περισσότερο με πεδίο μάχης παρά με χώρο διαλόγου. Ο λόγος; Ένα νομοσχέδιο που προωθείται από τους συντηρητικούς και που, κατά την ερμηνεία της αντιπολίτευσης, στοχεύει στην πρακτική αμνηστία του φυλακισμένου πρώην προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο και των οπαδών του. Οι εικόνες από τη Βραζιλία, με συμπλοκές, διαδηλώσεις και βίαιη απομάκρυνση βουλευτή, είναι το πιο ζωντανό τεκμήριο των βαθιών ρηγμάτων που διασχίζουν τη χώρα.
Το νομοσχέδιο που πυροδότησε την καταιγίδα προβλέπει τη δραστική μείωση των ποινών για εγκλήματα κατά της δημοκρατίας. Στην πράξη, αυτό θα μπορούσε να μετατρέψει την ποινή 27 ετών του Μπολσονάρο σε λίγο πάνω από δύο, ενώ θα απέλυε ελεύθερους δεκάδες από τους καταδικασθέντες για την εισβολή σε κυβερνητικά κτίρια στη Μπραζίλια τον Ιανουάριο του 2023. Για τους υποστηρικτές του, είναι θέμα δικαιοσύνης. Για τους επικριτές, είναι μια απροκάλυπτη προσπάθεια να ξεπλυθούν οι πράξεις μιας ημέρας που σχεδόν κατέρρευσαν τα θεμέλια της δημοκρατίας.
Ο Μπολσονάρο, ο αμφιλεγόμενος δεξιός ποπουλίστας, καταδικάστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο από το Ανώτατο Δικαστήριο για πέντε κατηγορίες, μεταξύ των οποίων και για απόπειρα βίαιης ανατροπής της δημοκρατικής τάξης, μετά την ήττα του από τον Λούλα ντα Σίλβα. Η πολιτική του κληρονομιά, ωστόσο, παραμένει ισχυρή. Στην ίδια ώρα που το Κογκρέσο βράζει, ο μεγαλύτερος γιος του, Φλάβιο Μπολσονάρο, βγήκε δημόσια για να επιβεβαιώσει με σιδερένια βεβαιότητα την υποψηφιότητά του για τις προεδρικές εκλογές του 2026. «Είπα ότι αυτή η υποψηφιότητα είναι μη αναστρέψιμη», δήλωσε, απορρίπτοντας τυχόν αμφιβολίες. Το μήνυμα είναι σαφές: η οικογένεια Μπολσονάρο δεν έχει καμία πρόθεση να αποσυρθεί από το προσκήνιο.
Η σκηνή στο Κογκρέσο, με τον αριστερό βουλευτή Γκλάουμπερ Μπράγκα να καταλαμβάνει συμβολικά την προεδρική έδρα σε ένδειξη διαμαρτυρίας για αυτό που αποκάλεσε «πραξικοπηματική επίθεση», δεν είναι απλώς ένα επεισόδιο άσχημων τόνων. Είναι η εκδήλωση ενός θεμελιώδους πολιτικού σεισμού. Από τη μια πλευρά, ένας συντονισμένος αγώνας για τη νομική «αποκατάσταση» του πρώην προέδρου και την επαναφορά του πολιτικού του στρατεύματος. Από την άλλη, η απόλυτη αντίσταση σε οποιαδήποτε προσπάθεια να δοθεί μήνυμα ατιμωρησίας σε όσους επιχείρησαν να ανατρέψουν τα θεσμικά θεμέλια.
Η Βραζιλία, λοιπόν, βρίσκεται σε μια κρίσιμη διασταύρωση. Η μάχη για το νομοσχέδιο της αμνηστίας δεν είναι μια απλή νομοθετική διαμάχη. Είναι ο πυρήνας ενός ευρύτερου πολιτικού πολέμου, όπου ο ίδιος ο κανόνας τιμωρίας για τις επιθέσεις κατά του κράτους έχει γίνει το νέο πεδίο μάχης. Με τον Φλάβιο Μπολσονάρο να ετοιμάζεται να πάρει τη σκυτάλη, οι εντάσεις δεν πρόκειται να υποχωρήσουν. Το 2026 φαίνεται να έρχεται με ταχύτητα τρένου, και η πορεία προς εκεί φαίνεται βατό, αλλά γεμάτο λακκούβες και εκρηκτικό υλικό. Η δημοκρατία της Βραζιλίας εξετάζεται ξανά, και αυτή τη φορά, μέσα στους ίδιους της τους τοίχους.