Μια νέα μελέτη που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ερευνητικού Προγράμματος (ESS) τοποθετεί την Κύπρο ανάμεσα στις δέκα χώρες της Ευρώπης με τα υψηλότερα επίπεδα ξενοφοβίας. Τα αποτελέσματα, που αναλύθηκαν από ακαδημαϊκούς του Κέντρου Ερευνών Πεδίου του Πανεπιστημίου Κύπρου και του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, αποκαλύπτουν παράλληλα μια βαθιά και συστημική διάβρωση της εμπιστοσύνης προς τα εθνικά θεσμικά όργανα επί σχεδόν δύο δεκαετίες.
Η έρευνα, η οποία διεξάγεται κάθε δύο χρόνια και συγκρίνει στάσεις σε τριάντα περίπου ευρωπαϊκές χώρες, εφαρμόστηκε στις περιοχές υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για τον τρέχοντα κύκλο, που ξεκίνησε στα τέλη του 2025, χρησιμοποιήθηκε αυστηρή μεθοδολογία με τυχαία επιλογή νοικοκυριών και κριτήριο επιλογής ερωτώμενων βάσει γενεθλίων, εξασφαλίζοντας ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού.
Το πολιτικό τοπίο εμφανίζεται ως το πιο προβληματικό σημείο της κρίσης εμπιστοσύνης. Η εμπιστοσύνη στους πολιτικούς και τα πολιτικά κόμματα βρίσκεται σε κρίσιμα χαμηλά επίπεδα, με σταθερή πτώση από το 2006 και μετά. Σε μια χαρακτηριστική αντίθεση, θεσμοί όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα Ηνωμένα Έθνη απολαμβάνουν σημαντικά μεγαλύτερη δημόσια αξιοπιστία από την ίδια την Βουλή των Αντιπροσώπων. Οι ερευνητές σημειώνουν μόνο μια μικρή πρόσφατη ανάκαμψη στην εμπιστοσύνη προς τους εγχώριους πολιτικούς, μια τάση που πιθανόν σχετίζεται με την εμφάνιση νέων πολιτικών σχηματισμών.
Ίσως η πιο εντυπωσιακή αντίφαση που φωτίζει η μελέτη είναι το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη. Οι Κύπριοι πολίτες εκφράζουν ισχυρή αφοσίωση στις δημοκρατικές αξίες, ωστόσο η αξιολόγησή τους για το πώς λειτουργεί η δημοκρατία στη χώρα τους παραμένει, σύμφωνα με την ανάλυση, «απελπιστικά χαμηλή». Οι ειδικοί προειδοποιούν για αυτό το «επικίνδυνο χάσμα μεταξύ αξιών και πολιτικής πραγματικότητας», υποδεικνύοντας έναν πληθυσμό που πιστεύει στη δημοκρατία αλλά νιώθει ολοένα και πιο αποξενωμένος από τα αποτελέσματά της.
Οι επιπτώσεις αυτών των ευρημάτων είναι σοβαρές τόσο για την κοινωνική συνοχή όσο και για τη διακυβέρνηση. Η διαρκή ξενοφοβία δημιουργεί προκλήσεις για την ένταξη και τις διακοινοτικές σχέσεις, ενώ το έλλειμμα πολιτικής εμπιστοσύνης υπονομεύει τη νομιμότητα των θεσμών. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου τόνισε τη συνεχιζόμενη σημασία της έρευνας, προτρέποντας τα νοικοκυριά που θα ειδοποιηθούν για τον κύκλο 2025-2026 να συμμετέχουν, καθώς η ακρίβεια και η χρησιμότητα των δεδομένων για τη μελλοντική πολιτική σχεδίαση εξαρτώνται άμεσα από τη δημόσια συμμετοχή.
Η έρευνα, συνεχίζοντας να καταγράφει την εξέλιξη των στάσεων, παρέχει έναν κρίσιμο διαχρονικό και συγκριτικό πλαίσιο. Τα δεδομένα δεν απεικονίζουν απλώς τη θέση της Κύπρου στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά σηματοδοτούν και επείγοντες τομείς που απαιτούν πολιτική και πολιτική προσοχή, αναδεικνύοντας την ανάγκη για μηχανισμούς που θα γεφυρώσουν το ολοένα και μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των πολιτών και των θεσμών που τους κυβερνούν.