Σε ένα σοβαρό πλήγμα για τις προσπάθειες διατήρησης της βιοποικιλότητας, ένα Ορνίο (Griffon Vulture), που είχε επανεισαχθεί στην άγρια φύση στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος, βρήκε τραγικό θάνατο από ηλεκτροπληξία λιγότερο από 24 ώρες μετά την απελευθέρωσή του. Το πτηνό, που είχε υποβληθεί σε μακρά αποκατάσταση, σκοτώθηκε όταν κάθισε σε έναν μη μονωμένο στύλο της ΔΕΗ, υπογραμμίζοντας με τραγικό τρόπο τα ανθρωπογενή εμπόδια που απειλούν την επιβίωση του είδους στην Κύπρο.
Το ορνίο ήταν μέρος του φιλόδοξου προγράμματος «LIFE with Vultures», μιας κοινοπραξίας του BirdLife Κύπρου, του Ινστιτούτου Άγριας Ζωής και του Κέντρου Διάσωσης Άγριας Ζωής στο Βουνό. Στόχος: η αναζωογόνηση του κρισίμως απειλούμενου πληθυσμού των ορνίων, βασικού είδους για το οικοσύστημα, μέσω εισαγωγής πουλιών από την Ισπανία. Αφού απελευθερώθηκε αρχικά το 2024, αυτό το άτομο αντιμετώπισε δυσκολίες τον περασμένο Οκτώβριο και διασώθηκε στην περιοχή της Αμμοχώστου. Μετά από έξι εβδομάδες εντατικής περίθαλψης και «πράσινη ένδειξη» σε τοξικολογικές εξετάσεις, του δόθηκε μια δεύτερη ευκαιρία την προηγούμενη Πέμπτη.
Εξοπλισμένο με πομπό GPS, το πουλί παρακολουθήθηκε σε πραγματικό χρόνο. Ξεκίνησε ένα ταξίδι σαράντα χιλιομέτρων προς τα ορεινά οχυρά της Πάφου και Λεμεσού, όπου επιζεί ο τελευταίος εναπομείνας πληθυσμός. Το ταξίδι, όμως, διακόπηκε απότομα. Την επομένη, ο πομπός έδειχνε ακινησία, οδηγώντας στην ανακάλυψη της σορού. Η έρευνα επιβεβαίωσε την αιτία: ηλεκτροπληξία από επαφή με δύο καλώδια σε στύλο 11.000 βολτ. Το συμβάν αποκαλύπτει με τρομερή ευκρίνεια ένα θανατηφόρο σφάλμα σχεδιασμού: οι γραμμές μεταφοράς ρεύματος, με την τοποθέτηση και τη δομή τους, είναι παγίδες για τα μεγάλα αρπακτικά που αναζητούν θέσεις για ξεκούραση.
Η ομάδα που το φρόντιζε εξέφρασε βαθιά θλίψη. «Αυτό το θλιβερό συμβάν μας υπενθυμίζει πόσο επισφαλής είναι η ζωή για αυτά τα πουλιά στο νησί μας», δήλωσαν. Με αιχμηρή κριτική για τα προβλήματα που μπορούμε να αποτρέψουμε, πρόσθεσαν: «Προειδοποιήσαμε κατά την απελευθέρωση για τις δύο μεγαλύτερες απειλές: τη δηλητηρίαση και την ηλεκτροπληξία. Και οι δύο, όμως, έχουν άμεσα ανθρώπινη ευθύνη». Αυτοί οι δίδυμοι κίνδυνοι συνεχίζουν να υπονομεύουν πολυετείς και δαπανηρές προσπάθειες, μετατρέποντας τις επιτυχίες της αποκατάστασης σε πυρρικές νίκες.
Αυτός ο θάνατος ρίχνει μια σκληρή λάμψη στις προκλήσεις της αποκατάστασης ενός είδους. Ενώ η συντονισμένη διάσωση και αποκατάσταση αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των συντηρητικών δράσεων, το τελικό αποτέλεσμα φωνάζει την ανάγκη για συστημικές αλλαγές. Οι ειδικοί επιμένουν: η μακροπρόθεσμη επιβίωση του ορνιού στην Κύπρο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον εξουδετερισμό αυτών των ανθρωπογενών κινδύνων. Η στρατηγική μόνωση επικίνδυνων γραμμών και η δραστική καταπολέμηση της χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων είναι μη διαπραγματεύσιμα μέτρα.
Παρά το πλήγμα, οι συντηρητικοί διατηρούν μια επιφυλακτική αισιοδοξία. Ελπίζουν ότι ένας ασφαλής και αυξανόμενος πληθυσμός μπορεί μια μέρα να επανακατοικήσει τις ιστορικές του περιοχές, ακόμη και τα βουνά της Κερύνειας. Κάθε τέτοια απώλεια, όμως, είναι μια οδυνηρή υπενθύμιση: η επιστροφή ενός είδους στη φύση απαιτεί όχι μόνο την επούλωση του ατόμου, αλλά και τη ριζική θεραπεία του τοπίου που θα το φιλοξενήσει.