Μια σιωπηλή κρίση πνίγει τη χαρά της αναμενόμενης γέννας για πολλούς μελλοντικούς γονείς στην Κύπρο. Το έλλειμμα θέσεων σε βρεφονηπιακούς σταθμούς έχει μετατρέψει τη εγκυμοσύνη σε έναν αγώνα δρόμου με το χρόνο, αναγκάζοντας οικογένειες να κλείνουν θέση για παιδιά που δεν έχουν ακόμη γεννηθεί, με προθεσμίες που ξεπερνούν το ένα έτος. Το φαινόμενο, που εκτρέφει άγχος και οικονομική πίεση, αποκαλύπτει ένα σοβαρό συστημικό κενό στην προσχολική φροντίδα του νησιού.
Το πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό. Είναι η επίγνωση ότι αν δεν κινηθείς από τώρα, το μωρό σου θα μείνει «στην άκρη του δρόμου». Μια έγκυος γυναίκα, που αναμένεται να γεννήσει τον Φεβρουάριο του 2026, διηγήθηκε πως άρχισε την έρευνά της τον Μάιο του 2025, μόλις επιβεβαιώθηκε η εγκυμοσύνη. Μετά από αξιολογήσεις για κόστος και ποιότητα στον Δήμο Λατσιών, κατόρθωσε να «κρατήσει» μια θέση τον Ιούλιο του 2025, για ένα παιδί που θα μπει στον σταθμό… τον Σεπτέμβριο του 2026. «Στο τέλος είμασταν τυχεροί», είπε, εκφράζοντας όμως την παράδοξη πραγματικότητα που γίνεται ο κανόνας: οι λίστες αναμονής έχουν γεμίσει για την επόμενη σχολική χρονιά, πριν καν ξεκινήσει η τρέχουσα.
Οι ρίζες της κρίσης είναι βαθιές και πολλαπλές. Η ζήτηση για παιδική φροντίδα παραμένει σταθερά υψηλή, ενώ η προσφορά – είτε δημόσια είτε ιδιωτική – δεν ακολουθεί. Το πρόβλημα επιδεινώθηκε δραματικά όταν σειρά ιδιωτικών βρεφονηπιακών σταθμών αποχώρησαν από τα κρατικά προγράμματα επιδότησης. Ο λόγος; Οι διοικήσεις τους θεωρούν πλέον πιο συμφέρουσα, οικονομικά, τη λειτουργία εκτός αυτών των πλαισίων. Αυτή η κίνηση, ωστόσο, δημιουργεί ένα αδιέξοδο για τις οικογένειες. Γονείς που είχαν ήδη εγγράψει τα παιδιά τους βλέπουν την κρατική στήριξη να εξαφανίζεται, αλλά είναι αδύνατον να βρουν εναλλακτική λύση λόγω της γενικής έλλειψης κενών θέσεων. Αναγκάζονται έτσι να απορροφήσουν πολύ υψηλότερες μηνιαίες αμοιβές.
Οι επιπτώσεις είναι ουσιαστικές και κοινωνικές. Η ανάγκη για «προκαταβολική» εγγραφή επιβαρύνει ψυχολογικά τα ζευγάρια σε μια ήδη ευαίσθητη φάση της ζωής τους. Οικονομικά, η διάλυση του συστήματος επιδοτήσεων σπρώχνει πολλές οικογένειες προς το χείλος, ενισχύοντας τις ανισότητες. Η πρόσβαση σε ποιοτική και προσιτή πρώιμη φροντίδα κινδυνεύει να γίνει προνόμιο, όχι δικαίωμα.
Σε απάντηση, το Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα ένα νομοσχέδιο για την προσχολική εκπαίδευση, που στοχεύει στη σταδιακή εισαγωγή παιδιών από την ηλικία των τεσσάρων ετών στο επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα. «Το νομοσχέδιο κινείται στη σωστή κατεύθυνση, δέχεται σταδιακά παιδιά στην προσχολική από τα 4 έτη», δήλωσε ο αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας, Χρύσανθος Σαββίδης. Πρόκειται για ένα θετικό βήμα, που ίσως ανακουφίσει στο μέλλον τον τομέα των νηπιαγωγείων. Για τα νήπια και τα βρέφη, όμως, η άμεση έλλειψη θέσεων παραμένει ανέπαφη.
Η κατάσταση απαιτεί άμεση και ολιστική προσέγγιση. Χρειάζεται στρατηγική που θα ενθαρρύνει τη δημιουργία νέων δομών και θα εξασφαλίσει την οικονομική βιωσιμότητα των κρατικοδοτούμενων προγραμμάτων. Διαφορετικά, η «κούνια της αναμονής» για μια θέση στον παιδικό σταθμό θα συνεχίσει να είναι το πρώτο, άδικο, μάθημα για μια νέα γενιά γονέων και παιδιών στην Κύπρο.