Στην Κύπρο, οι προσπάθειες προστασίας της φυσικής κληρονομιάς παίρνουν τη μορφή μιας διπλής, συγχρονισμένης επιχείρησης. Στόχος: η επιβίωση και η αύξηση δύο εμβληματικών ειδών που γράφουν την ιστορία του νησιού, του ενδημικού μουφλόν και του κρισίμως κινδυνεύοντος χρυσαετού. Με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι πρωτοβουλίες αυτές συνδυάζουν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας με άμεσες επεμβάσεις έκτακτης ανάγκης, ζωγραφίζοντας ένα πολύπλευρο όραμα οικολογικής αποκατάστασης.
Το μουφλόν, το μεγαλόπρεπο άγριο προβάτο που είναι μοναδικό της Κύπρου και απολαμβάνει αυστηρής προστασίας, βρίσκεται στο επίκεντρο ενός μακροχρόνιου προγράμματος αναπαραγωγής και επαναφοράς στη φύση. Πρόσφατα, δασικοί υπάλληλοι επόπτευσαν την απελευθέρωση δεκαοκτώ ατόμων από ένα ειδικό κέντρο διαχείρισης στην περιοχή του δάσους της Πάφου. Το ζουμί της υπόθεσης; Περισσότερα από τα μισά από αυτά τα ζώα «φορέσαν» εξελιγμένους δορυφορικούς πομπούς. «Η χρήση αυτών των πομπών θα μας δώσει πολύτιμα επιστημονικά δεδομένα για τις μετακινήσεις και τη συμπεριφορά των ζώων μετά την απελευθέρωσή τους», ανέφερε σχετική ανακοίνωση. Αυτή η παρακολούθηση «από ψηλά» αποσκοπεί στο να αποκαλύψει πώς προσαρμόζονται τα ζώα στο φυσικό τους περιβάλλον, γεγονός που θα καθοδηγήσει τη μελλοντική στρατηγική διαχείρισης, ακόμη και τα μέτρα πρόληψης δασικών πυρκαγιών.
Παράλληλα, μια ξεχωριστή αλλά εξίσου ζωτικής σημασίας προσπάθεια συνεχίζεται για τον χρυσαετό, του οποίου ο πληθυσμός στο νησί κινδυνεύει με εξαφάνιση. Ένα ευρύ πρόγραμμα επανεισαγωγής, με τη στήριξη διεθνών φορέων όπως το Vulture Conservation Foundation, εισάγει πουλιά από εύρωστες αποικίες της Ισπανίας, με στόχο να δημιουργήσει ξανά μια βιώσιμη αναπαραγωγική κοινότητα. Η επιτυχία του προγράμματος όμως δεν κρίνεται μόνο στην αρχική απελευθέρωση, αλλά στη συνεχή εγρήγορση. Απόδειξη αυτού υπήρξε η πρόσφατη διάσωση ενός γύπα που είχε ελευθερωθεί στα μέσα του 2024. Μέχρι το φθινόπωρο, τα τηλεμετρικά δεδομένα έδειξαν ότι το πουλί βρισκόταν σε δυσχέρεια κοντά στην ανατολική ακτή. Ακολούθησε μια συντονισμένη, αμφι-κοινοτική επιχείρηση διάσωσης, που οδήγησε σε εξαβδομαδιαία αποκατάσταση, όπου κτηνίατροι πραγματοποίησαν εκτενείς ελέγχους για ρύπανση και ασθένειες.
Η επανα-απελευθέρωση του γιατρεμένου πτηνού υπογραμμίζει τη δέσμευση του προγράμματος τόσο για την ευημερία του κάθε ατόμου, όσο και για την ανθεκτικότητα του πληθυσμού. Ιστορικά, οι χρυσαετοί φώλιαζαν σε όλη την οροσειρά του νησιού, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής των Κερύνειας, αλλά σήμερα περιορίζονται κυρίως σε απομακρυσμένες περιοχές της Πάφου και της Λεμεσού. Οι οικολόγοι ελπίζουν ότι μέσα από αυτές τις συνεχείς προσπάθειες, τα πουλιά θα επανακατοικήσουν σταδιακά τα παλιά τους βασίλεια.
Αυτές οι παράλληλες ιστορίες του μουφλόν και του γύπα είναι κάτι περισσότερο από μεμονωμένες ασκήσεις διαχείρισης άγριας ζωής. Είναι δομικά στοιχεία ενός ευρύτερου οράματος για την αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας και τη διατήρηση της ξεχωριστής βιοποικιλότητας της Κύπρου. Ο συνδυασμός της μακροπρόθεσμης επιστημονικής μελέτης (όπως με το ιχνηλατημένο μουφλόν) και των πρωτόκολλων άμεσης αντιμετώπισης κινδύνου (όπως με τους γύπες) θέτει τα θεμέλια για μια στέρεη προσέγγιση στη διατήρηση των ειδών. Η συνεργατική φύση της δουλειάς, με τη συμμετοχή κρατικών φορέων, μη κυβερνητικών οργανώσεων όπως η BirdLife Κύπρου, και διεθνών ειδικών, σηματοδοτεί μια αποφασισμένη, ενωμένη προσπάθεια έναντι της απώλειας βιοποικιλότητας. Μια προσπάθεια που, παρά τις δυσκολίες, ανάβει μια σπίθα ελπίδας για την εμβληματική πανίδα του νησιού.