Στο επιβλητικό «Τραμπ Τάουερ» της Ουάσινγκτον, ένα σκηνικό που φέρνει την ανεξίτηλη σφραγίδα του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, έγραψε ιστορία η ταραγμένη περιοχή των Μεγάλων Λιμνών της Αφρικής. Κάτω από την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών, οι πρόεδροι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, Φελίξ Τσισεκέντι, και της Ρουάντας, Πολ Καγκαμέ, υπέγραψαν χθες μια συμφωνία ειρήνης, προσπαθώντας να βάλουν τέρμα σε μια διαμάχη δεκαετιών που έχει μετατρέψει την ανατολική ΛΔΚ σε έναν αιματοβαμμένο γεωπολιτικό λαβύρινθο.
Το γεγονός δεν είναι απλώς μια ακόμη διπλωματική τελετή. Είναι η πιο σημαντική πολιτική προσπάθεια εδώ και χρόνια να ξεριζωθεί ο δαίμονας της αντιπαράθεσης με διαμεσολαβητές, που τροφοδοτείται από αμοιβαίες κατηγορίες για υποστήριξη ανταρτικών ομάδων. Η Κινσάσα κατηγορεί συνεχώς την Κιγκάλι ότι τρέφει την εξέγερση της ομάδας Μ23, ενώ η Ρουάντα δείχνει το δάχτυλο κατά της ΛΔΚ για την προστασία των Hutυ εξτρεμιστών των FDLR, που σχετίζονται με τη γενοκτονία του 1994. Ο κύκλος της βίας έφτασε στο απροχώρητο φέτος, με τη Μ23 να καταλαμβάνει έδαφος και να δημιουργεί φόβους για ανοιχτή σύρραξη μεταξύ των δύο κρατών.
Η συμφωνία, που ωριμάζει από τις μυστικές συνομιλίες στο Κατάρ του Μαρτίου, στηρίζεται σε μια απλή, αλλά εξαιρετικά δύσκολη στη εφαρμογή της, αρχή της αμοιβαιότητας: η Ρουάντα διακόπτει κάθε στήριξη στην Μ23, η ΛΔΚ αποτρέπει την απειλή των FDLR. Και τα δύο κράτη δεσμεύονται να σέβονται απερίφραστα την κυριαρχία και τα σύνορα του άλλου. «Έχω μεγάλη εμπιστοσύνη και στους δύο ηγέτες», δήλωσε ο Τραμπ, προσθέτοντας με τη γνώμονα τα σπάνια μέταλλα της περιοχής: «Θα τηρήσουν τη συμφωνία και θα δημιουργήσουν ένα πολύ φωτεινότερο μέλλον για τους λαούς των χωρών τους».
Ωστόσο, κανείς δεν κρύβει το γεγονός ότι η υπογραφή έγινε ενώ οι πρόσφατες συγκρούσεις μεταξύ του στρατού του Κονγκό και της Μ23 συνεχίζονται, με κάθε πλευρά να κατηγορεί την άλλη για παραβίαση της εκεχειρίας. Αυτή ακριβώς η ειρωνεία είναι που θυμίζει το μεγάλο ερώτημα: η συμφωνία θα αντέξει στη δοκιμασία του εδάφους, στον χαώδη κόσμο των ομάδων ένοπλων, των λαθραίων εξορύξεων και των βαθιών δομικών ανισοτήτων;
Οι αναλυτές παραμένουν επιφυλακτικοί, γνωρίζοντας ότι παρόμοιες συμφωνίες έχουν καταρρεύσει στο παρελθόν. Παρ' όλα αυτά, η άμεση και προσωπική εμπλοκή του Αμερικανού προέδρου, μαζί με την παρουσία ηγετών από γειτονικές χώρες όπως την Ανγκόλα και την Ουγκάντα, δίνει μια νέα, αν και εύθραυστη, δυναμική. Όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος ο Πρόεδρος Καγκαμέ, «έχουμε τον πιο ξεκάθαρο και βιώσιμο δρόμο μπροστά μας που είχαμε ποτέ». Το ερώτημα που κρέμεται πλέον στον αέρα είναι αν αυτός ο δρόμος θα οδηγήσει τελικά σε ειρήνη, ή θα χαθεί και πάλι στα μονοπάτια του πολέμου.