Οι εικόνες είναι αποκαρδιωτικές: σπίτια βυθισμένα μέσα σε λασπώδη νερά, δρόμοι που έχουν μετατραπεί σε ποτάμια, και ανθρώπινες ζωές που παρασύρονται από τη μανία της φύσης. Η Ασία περνάει μία από τις πιο θανατηφόρες περιόδους ακραίων καιρικών φαινομένων της τελευταίας δεκαετίας, με πλημμύρες και κατολισθήσεις να προξενήσαν πάνω από 1.200 θανάτους και να εκτοπίσουν περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους. Στο επίκεντρο της καταστροφής βρίσκεται η Ινδονησία, και συγκεκριμένα το νησί της Σουμάτρας, όπου μόνο οι τρεις επαρχίες που χτύπησε ο τροπικός κυκλώνας «Senyar» θρηνεί πάνω από 750 νεκρούς.
Η καταστροφή στο χωριό Meureudu, στην επαρχία Aceh, είναι χαρακτηριστική της κλίμακας. Τα ορμητικά νερά δεν πλημμύρισαν απλώς κατοικίες, αλλά ξερίζωσαν και έναν υδροηλεκτρικό γεννήτορα από τα θεμέλιά του σε ένα τοπικό ισλαμικό σχολείο. Το συμβάν αυτό δείχνει με τρομερή σαφήνεια πώς η υποδομή ολόκληρων περιοχών καταρρέει, αφήνοντας τους επιζώντας αποκομμένους και τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης σε αδιέξοδο. Οι κατολισθήσεις έχουν αλλάξει το ανάγλυφο του εδάφους, κλείνοντας πρόσβαση και μετατρέποντας τις προσπάθειες διάσωσης σε αγώνα δρόμου με τον χρόνο.
Οι κλιματολόγοι, ωστόσο, μας προειδοποιούν: αυτό δεν είναι απλώς μια «κακή σεζόν» μουσώνων. Είναι το προϊόν ενός βαθιά μεταλλαγμένου κλιματικού συστήματος. Φυσικοί κύκλοι, όπως το φαινόμενο La Niña, δημιούργησαν ευνοϊκές συνθήκες. Η ανθρώπινη δράση, όμως, έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο του πολλαπλασιαστή δύναμης. Όπως εξηγεί ο κλιματολόγος Roxy Koll, συνεργάτης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), «ένας θερμότερος ωκεανός και ατμόσφαιρα τροφοδοτούν αυτά τα συστήματα με περισσότερη υγρασία». Το αποτέλεσμα; Ακόμα και μέτριοι κυκλώνες αποθέτουν τώρα τεράστιες ποσότητες νερού που ξεχειλίζουν ποτάμια και διαβρώνουν πλαγιές σε ρυθμούς εκπληκτικούς.
Η φυσική είναι απλή και ανατριχιαστική: για κάθε βαθμό Κελσίου αύξησης της θερμοκρασίας, η ατμόσφαιρα κρατάει περίπου 7% περισσότερη υγρασία. Αυτό μεταφράζεται σε βροχοπτώσεις πρωτοφανούς έντασης και διάρκειας. «Το κύριο μέσο καταστροφής πλέον δεν είναι ο άνεμος, αλλά το νερό», επισημαίνει ο Koll.
Πέρα από την άμεση ανθρωπιστική κρίση – την παροχή στέγης, τροφής και την πρόληψη επιδημιών – το μεγάλο ερώτημα αφορά το μέλλον. Οι προβλέψεις του IPCC είναι σαφείς: αναμένεται «σημαντική αύξηση» στη συχνότητα των σοβαρών πλημμυρών στις μουσωνικές περιοχές της νότιας και νοτιοανατολικής Ασίας, καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες συνεχίζουν να ανεβαίνουν. Οι κοινότητες στις όχθες των ποταμών και στις ασταθείς πλαγιές, συχνά οι πιο φτωχές, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.
Η τρέχουσα καταστροφή δεν είναι απλώς μια τραγική είδηση από μακρινές χώρες. Είναι ένα δυσοίωνο μήνυμα, ένας πόντιμος της κλιματικής κρίσης που ξεσπά με όλο το μακελειό της πάνω στους πιο ευάλωτους. Καλεί σε βελτιωμένη ετοιμότητα και ανθεκτικότητα σε τοπικό επίπεδο, αλλά κυρίως σε άμεσες και αποφασιστικές παγκόσμιες ενέργειες για να πνίξουμε στο γενέθλιο το φαινόμενο που τώρα πνίγει ολόκληρα χωριά. Γιατί, όπως φαίνεται, η φύση κάνει πλέον τις εκκαθαρίσεις της με χωματερές.