Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ έκλεισε την τριήμερη ποιμαντική του επίσκεψη στο Λίβανο, αφήνοντας πίσω του μια χώρα βαθιά πληγωμένη, που ψάχνει απεγνωσμένα για παρηγοριά και δικαιοσύνη. Η τελετουργική του αποχώρηση από τη Βηρυτό, την Τρίτη, σφραγίστηκε από μια τεράστια λειτουργία στο λιμάνι και μια βουβή προσευχή στο επίκεντρο της έκρηξης που συνέτριψε την πρωτεύουσα πριν από πέντε χρόνια. Μια επίσκεψη που προωθήθηκε ως αποστολή «χαράς και ειρήνης», μετατράπηκε σε έναν άμεσο διάλογο με το τραύμα ενός έθνους σε κατάρρευση.
Στο σημείο της τραγωδίας, όπου ακόμα σκίζουν την ψυχή τα ερείπια, ο Πόντιφικας στάθηκε σε σιωπηλή προσευχή. Η εικόνα ήταν εμβληματική: η λευκή του στολή κόντρα στο γκρίζο του σκυροδέματος και της λήθης. Αργότερα, σε ιδιωτική συνάντηση, άκουσε τους πόνους των οικογενειών των θυμάτων, όπως της Σεσίλ Ρουκόζ και της Τατιάνας Χασρούτι. «Ξέρουμε ότι σηκώνει τη φωνή του για τη δικαιοσύνη, και τη χρειαζόμαστε για τα αδέλφια μας», δήλωσε η κ. Ρουκόζ. Πέντε χρόνια μετά, κανείς δεν έχει λογοδοτήσει για τους εκατοντάδες νεκρούς. Η έρευνα παραπαίει, εγκλωβισμένη σε ένα λαβύρινθο πολιτικών παρεμβάσεων και νομικών ασυλιών, ένα κλασικό «φαινόμενο» της λιβανικής πολιτικής σκηνής.
Κατά την ομιλία του μπροστά σε ένα πλήθος που υπολογίστηκε σε 150.000 πιστούς, ο Πάπας δεν έκρυψε την αλήθεια. Μίλησε για τις «βαθιές πληγές» μιας χώρας που έχει βυθιστεί σε μια από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις στον κόσμο, με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού κάτω από το όριο της φτώχειας και μια πολιτική τάξη που έχει χάσει κάθε εμπιστοσύνη. «Λίβανε, σήκω. Γίνε σπίτι δικαιοσύνης και αδελφοσύνης», προέτρεψε. Οι λέξεις του, μπλεγμένες μεταξύ πνευματικής παρηγοριάς και κοινωνικής κατήγγελης, βρήκαν έδαφος σε ένα λαό που πεινάει για ηθική ηγεσία.
Οι αναλυτές τονίζουν ότι η σημασία της επισκέψεως έγκειται ακριβώς σε αυτό: στο συμβολισμό της. Για λίγες ώρες, ένα κατακερματισμένο κοινωνικό σώμα βρήκε μια, έστω και προσωρινή, ενοποιητική αφετηρία. Η μαζική προσέλευση στη λειτουργία ήταν μια κραυγή για ελπίδα. Η ξεκάθαρη αναφορά του Πάπα στην ανάγκη για δικαιοσύση για το λιμάνι ενισχύει τις διεθνείς πιέσεις για μια διαφανή και ανεμπόδιστη έρευνα, χτυπώντας απευθείας στην κουλτούρα της ατιμωρησίας.
Τώρα που έφυγε, ο Λίβανος επιστρέφει στην πικρή καθημερινότητα του. Η επίσκεψη του Πάπας υπήρξε ένας καθρέφτης που έδειξε με τραχιά σαφήνεια την αντιθεση: την ακλόνητη πίστη και ανθεκτικότητα του λαού από τη μια, και την παντελή αποτυχία και την ηθική πτώση των θεσμών του από την άλλη. Η δικαιοσύνη για τις οικογένειες του λιμανιού δεν είναι πια απλώς μια απαίτηση. Είναι, όπως έδειξε και ο ίδιος ο Πόντιφικας, ο ακρογωνιαίος λίθος για οποιαδήποτε πραγματική ανάσταση αυτής της ταλαιπωρημένης γης. Το ερώτημα που μένει αιφνιδιαστικά ανοιχτό είναι ποιος θα έχει το θάρρος να τον τοποθετήσει.