Μια δυστοπική γραφειοκρατική τρύπα στο ψηφιακό κράτος εγκαινιάζει νέα μορφή κοινωνικού αποκλεισμού: οι αιτούντες διεθνή προστασία στην Κύπρο βρίσκονται πρακτικά «αόρατοι» στο σύστημα, ανίκανοι να αποκτήσουν πρόσβαση σε βασικές ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Η Επιτρόπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μαρία Στυλιανού-Λοττίδου, καταγράφει σε έκθεσή της μια συστημική βλάβη που μετατρέπει τη «ψηφιοποίηση για όλους» σε ένα κενό σλόγκαν για εκατοντάδες άτομα.
Η καρδιά του προβλήματος χτυπά στο **CY-Login**, την εθνική πύλη ταυτοποίησης. Για να εγγραφεί κανείς, απαιτείται **προσωπική επαλήθευση** σε Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών ή ταχυδρομεία. Το εμπόδιο; Τα απαιτούμενα έγγραφα: είτε ταυτότητα, είτε πιστοποιητικό εγγραφής πολίτη ΕΕ, είτε άδεια παραμονής. Οι αιτούντες άσυλο διαθέτουν μόνο ένα **έγγραφο βεβαίωσης υποβολής αίτησης**, το οποίο μένει εκτός λίστας. Έτσι, η πύλη παραμένει ερμητικά κλειστή, και μαζί της όλο το οικοσύστημα της ψηφιακής διοίκησης.
Οι επιπτώσεις είναι **άμεσες και σοβαρές**: Αδυναμία εγγραφής στα γραφεία απασχόλησης, αδυναμία αίτησης για άδεια εργασίας, αποκλεισμός από επιδόματα μητρότητας, παιδιού ή ασθένειας. Δυσκολίες εγγραφής παιδιών στο σχολείο και αδυναμία αίτησης για κοινωνικές επιδοτήσεις. Η έρευνα της Επιτρόπου πυροδοτήθηκε, εν μέρει, από παράπονο αιτούντα άσυλο που **έμεινε οικονομικά στριμωγμένος** καθώς δεν μπορούσε να ολοκληρώσει ηλεκτρονικά τις διαδικασίες για άδεια εργασίας – μια ζωντανή απόδειξη του πώς ο ψηφιακός αποκλεισμός μεταφράζεται σε ουσιαστική στέρηση.
Το πιο προβληματικό; Οι αρχές **γνωρίζουν εδώ και καιρό** το πρόβλημα. Τον Οκτώβριο του 2022 πραγματοποιήθηκε διαεπιστημονική συνάντηση με συμμετοχή της Υπηρεσίας Ασύλου, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης και του Τμήματος Υπηρεσιών Πληροφορικής (ΤΥΠ). Στις συζητήσεις, εκπρόσωποι της Μετανάστευσης ανέφεραν τις δυσκολίες: έλλειψη πλήρους επαλήθευσης ταυτότητας σε κάποιες περιπτώσεις και δυνατότητα αλλαγής προσωπικών στοιχείων κατά τη μακρά διαδικασία ασύλου. Παρόλα αυτά, **καμία ουσιαστική κίνηση** δεν ακολούθησε. Σε πρόσφατη αλληλογραφία, αναπληρωτής διευθυντής του ΤΥΠ ανέφερε το «δίλημμα», χωρίς όμως να υπάρξουν επίσημες οδηγίες ή τεχνικές λύσεις από τη συνάντηση του 2022 και μετά.
«Η Κύπρος οφείλει να βρει λύσεις ώστε να παρέχει πρόσβαση σε όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες του κράτους στους αιτούντες άσυλο», δηλώνει κατηγορηματικά η Επιτρόπος. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι το υπάρχον πλαίσιο **εδραιώνει την περιθωριοποίηση** μιας ευάλωτης ομάδας και αντιτίθεται στις αρχές της διοικητικής δικαιοσύνης και της κοινωνικής συνοχής.
Η λύση δεν είναι επιστημονική φαντασία. Θα μπορούσε να περάσει από τη δημιουργία μιας **μοναδικής ψηφιακής ταυτότητας** που να συνδέεται με το έγγραφο βεβαίωσης, με δυνατότητα ασφαλούς διασταύρωσης με τη βάση δεδομένων της Υπηρεσίας Ασύλου. Χωρίς άμεση παρέμβαση, κινδυνεύουμε να καλλιεργήσουμε ένα **δίτιμο σύστημα**, όπου η πρόσβαση σε βασικά δικαιώματα δεν καθορίζεται από τη νόμιμη κατάσταση, αλλά από την ικανότητα – ή την αδυναμία – να περάσεις από ένα ψηφιακό φράγμα σχεδιασμένο χωρίς να σε υπολογίζει.