Μια πρόσφατη αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ρίχνει ένα δυνατό φως στην Κύπρο, αποκαλύπτοντας ότι το νησί βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την ισότητα των φύλων. Παράλληλα, μια υψηλού προφίλ υπόθεση εργασιακής διάκρισης υπογραμμίζει τις επίμονες προκλήσεις στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στον δημόσιο τομέα. Αυτές οι παράλληλες εξελίξεις αναζωπυρώνουν τη συζήτηση για την κοινωνική ισότητα και την εφαρμογή της προστατευτικής νομοθεσίας.
Ο δείκτης του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), που μετρά την πρόοδο σε έξι τομείς – εργασία, χρήμα, γνώση, χρόνος, εξουσία και υγεία – τοποθετεί την Κύπρο στον πάτο της ΕΕ. Με συνολικό σκορ 47,6 στα 100, το νησί παρουσιάζει βαθιές ανισότητες. Η πιο τρανταχτή διαφορά εντοπίζεται στον χρόνο για τον εαυτό, όπου ένα χάσμα άνω του 54% σηματοδοτεί μια δραματικά άνιση κατανομή των οικιακών και φρονηστικών καθηκόντων. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι οι Κύπριες γυναίκες είναι πρώτες στην ΕΕ σε συμμετοχή στην εργασία και έχουν το υψηλότερο ποσοστό ολοκλήρωσης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μεταξύ των νέων γυναικών της Ένωσης.
Η Επίτροπος για την Ισότητα των Φύλων, Τζόζι Χριστοδούλου, σχολίασε τα ευρήματα τονίζοντας τον βασικό στόχο: «Δεν πρόκειται για διαγωνισμό ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Στόχος μας είναι η ίση εκπροσώπηση, μακριά από στερεότυπα και προκαταλήψεις». Οι αναλυτές επισημαίνουν εδραιωμένους κοινωνικούς κανόνες που φορτώνουν δυσανάλογα τις γυναίκες με απλήρωτη φροντίδα, περιορίζοντας δραστικά τον ελεύθερο χρόνο τους. Επιπλέον, η αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από υψηλή επαγγελματική διαχωριστικότητα, με αποτέλεσμα η υψηλή μόρφωση των γυναικών να μην μεταφράζεται πάντοτε σε πρόσβαση σε επιρροή ή υψηλότερα αμειβόμενες θέσεις.
Σε ένα ξεχωριστό αλλά θεματικά συνδεδεμένο ζήτημα, η Διαμεσολαβήτρια της Διοικήσεως και Προστάτιδα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μαρία Στυλιανού-Λοττίδη, παρενέβη σε υπόθεση που αφορά διάκριση λόγω αναπηρίας. Ένας υπάλληλος της ΟΤΑ Λεμεσού, ο οποίος έχει κινητική αναπηρία από το 2012, ισχυρίζεται ότι του αρνήθηκε μια προαγωγή που δόθηκε σε δύο συναδέλφους του τον Μάιο του 2024. Η νομική του εκπροσώπηση υποστηρίζει ότι η άρνηση οφειλόταν άμεσα στην αναπηρία του.
Το γραφείο της Διαμεσολαβήτριας ζήτησε επίσημα αιτιολόγηση από τον φορέα, επικαλούμενη τόσο την εθνική νομοθεσία όσο και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Στην αλληλογραφία της, τόνισε την «υποχρέωση του εργοδότη να διασφαλίζει την παροχή εύλογων προσαρμογών για άτομα με αναπηρία στον χώρο εργασίας». Ο οργανισμός έχει ως τα μέσα Δεκεμβρίου να απαντήσει, υπό την επίβλεψη των συνδικαλιστικών οργανώσεων και ομάδων υποστήριξης.
Η παράθεση αυτών των γεγονότων δίνει μια πολύπλευρη εικόνα του τοπίου της ισότητας στην Κύπρο. Ενώ ο δείκτης ισότητας των φύλων δείχνει σταδιακή βελτίωση από το 2015, η τελευταία θέση αποκαλύπτει συστημικά πολιτισμικά και δομικά εμπόδια. Η υπόθεση διάκρισης λειτουργεί ως μια συγκεκριμένη δοκιμασία για το κατά πόσο τα νομικά πλαίσια εφαρμόζονται αποτελεσματικά μέσα στα δημόσια θεσμικά όργανα. Μαζί, οι δύο αυτές περιπτώσεις επισημαίνουν μια κρίσιμη περίοδο για την κυπριακή κοινωνία, απαιτώντας ουσιαστική δράση για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ της νομοθετικής φιλοδοξίας και της καθημερινής πραγματικότητας για γυναίκες και άτομα με αναπηρία. Τα αποτελέσματα θα παρακολουθούνται στενά ως δείκτες της δέσμευσης της χώρας για ένα πιο συμπεριληπτικό μέλλον.