Η Κύπρος βιώνει, πιο έντονα από ποτέ, το φαντασμαγορικό πρόσωπο της κλιματικής αλλαγής. Ο Νοέμβριος, που έπρεπε να φέρει την πρώτη ανάσα του φθινοπώρου, μοιάζει με συνέχεια του Σεπτεμβρίου. Αυτή η αφύσικη ζέστη και ξηρασία δεν είναι απλώς μια περίεργη καιρική περίοδος, αλλά ένα σκληρό μάθημα για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, σε ένα νησί που η υδάτινη δίψα του γίνεται όλο και πιο επείγουσα.
Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία του Κέντρου Έρευνας Κλίματος και Ατμόσφαιρας (CARE-C) του Κυπριακού Ινστιτούτου, το νησί ζεσταίνεται με τρομακτική ταχύτητα: 0,4 έως 0,6 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία, μια τάση που παραμένει αμετάβλητη από το 1981. «Από τον φετινό Νοέμβριο γευόμαστε νωρίτερα από όσο περιμέναμε αυτό που υπολογίζαμε να συμβεί μετά τα μέσα του αιώνα», σχολιάζει ο καθηγητής Δρ. Πάνος Χατζηνικολάου. «Να βιώνουμε τον Νοέμβριο σαν Σεπτέμβριο».
Η ζέστη, όμως, είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη είναι η καταστροφική μεταβολή στη βροχόπτωση. Τα στατιστικά στοιχεία είναι εμφανή: η μέση ετήσια βροχόπτωση έχει πέσει κατακόρυφα σε σχέση με τα μέσα του 20ού αιώνα, στερώντας από το νησί δισεκατομμύρια τόνους νερού ετησίως. Αλλά δεν φεύγει απλώς το νερό, αλλάζει και ο τρόπος που πέφτει. «Αντί για ήπιες βροχές, έχουμε ακραίες βροχές με πολύ μεγάλους όγκους νερού, πολύ τοπικούς και σε σύντομο χρονικό διάστημα», εξηγεί ο πρώην διευθυντής της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, Κλεάνθης Νικολαΐδης. Αυτό σημαίνει κατακλυσμιαία πλημμύρα που φεύγει αχρησιμοποίητη στη θάλασσα, αντί να διηθείται στα υπόγεια στρώματα.
Το άμεσο αποτέλεσμα είναι η υδάτινη κρίση που μαστίζει τη χώρα. Οι ταμιευτήρες έχουν πέσει στο επικίνδυνο 9,5% της χωρητικότητάς τους, με τις εισροές από τον Οκτώβριο να είναι οι χειρότερες της τελευταίας δεκαετίας. Η Γιάννα Οικονομίδου, Ανώτερη Εκτελεστική Μηχανικός του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, προειδοποιεί: χωρίς σημαντικές βροχοπτώσεις, τα αποθέματα μπορεί να εξαντληθούν μέχρι το 2026.
Η Κύπρος βασίζεται πλέον κατά 70% στην αφαλάτωση για τις αστικές της ανάγκες, μια δαπανηρή και ενεργοβόρα λύση. Οι προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια δεν αφήνουν περιθώριο αισιοδοξίας. Κλιματικά μοντέλα υποδεικνύουν ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα, το κλίμα της Κύπρου μπορεί να μοιάζει με αυτό του Καΐρου, με βροχόπτωση μειωμένη έως και 20%. Ταυτόχρονα, οι καύσωνες θα γίνονται πιο συχνοί, έντονοι και διαρκείς, εκτείνοντας τη ζέστη πέρα από τους παραδοσιακούς θερινούς μήνες.
Το μήνυμα είναι σαφές: Δεν πρόκειται για μια απλή καιρική διακύμανση, αλλά για μια ριζική αναδιάρθρωση του οικοσυστήματος. Η Κύπρος βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα, πιο σκληρή πραγματικότητα, που απαιτεί άμεσες και συλλογικές κινήσεις προσαρμογής. Το μέλλον, όπως φαίνεται, ήρθε νωρίτερα.