Η Κύπρος παρατηρεί μια αξιοσημείωτη αντιστροφή στις μεταναστευτικές της ροές, με τις παράτυπες αφίξεις να μειώνονται δραματικά και τις επιστροφές στις χώρες προέλευσης να αυξάνονται σημαντικά. Αυτή η εξέλιξη, που ενισχύεται από την αυξημένη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, υποδηλώνει μια πιθανή αλλαγή παραδείγματος στη διαχείριση των συνόρων και του συστήματος ασύλου της χώρας. Η θεαματική αύξηση των επαναπατρισμών έρχεται σε αντίθεση με τη δραματική μείωση της εισροής παράτυπων μεταναστών.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας Κύπρου, σε αγαστή συνεργασία με τον Frontex, οι επιχειρήσεις επαναπατρισμού έχουν σημειώσει εντυπωσιακή αύξηση. Ενώ το 2022 διευκολύνθηκαν 7.506 επιστροφές, ο αριθμός αυξήθηκε σταθερά σε 9.699 το 2023, φτάνοντας τις 10.092 το 2024. Οι προβλέψεις για το 2025 εκτιμούν ένα ακόμα πιο εντυπωσιακό σύνολο 11.500 ατόμων που επιστρέφουν στις πατρίδες τους. Αυτό μεταφράζεται σε μια σωρευτική αύξηση 53% των επαναπατρισθέντων σε διάστημα τριών ετών, γεγονός που αποδεικνύει τις εντατικοποιημένες προσπάθειες για τη διαχείριση των παράτυπων μεταναστευτικών ροών.
Παράλληλα, ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών που φτάνουν στις κυπριακές ακτές έχει υποστεί μια απότομη πτώση. Από 17.434 αφίξεις το 2022, ο αριθμός μειώθηκε σε 10.994 το 2023 και σε 6.109 το 2024. Η εικόνα για το 2025 είναι ακόμη πιο δραματική, με εκτιμώμενες αφίξεις περίπου 2.400 ατόμων. Αυτό συνιστά μια εκπληκτική μείωση 86% στις αφίξεις την ίδια περίοδο, υποδηλώνοντας σημαντικά ενισχυμένη ασφάλεια στα σύνορα και λιγότερο ελκυστική διαδρομή για παράτυπη μετανάστευση.
Ένας βασικός παράγοντας πίσω από αυτή τη μεταστροφή φαίνεται να είναι οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία τον Δεκέμβριο του 2024, σε συνδυασμό με μια αίσθηση σταθεροποίησης στον Λίβανο, έχει μειώσει εμφανώς το κίνητρο για παράτυπες αναχωρήσεις από αυτές τις περιοχές. Αυτές οι περιοχές παραδοσιακά αποτελούσαν σημαντικά σημεία αναχώρησης για μετανάστες με προορισμό την Κύπρο. Πράγματι, μόνο το διάστημα 2023-2024 καταγράφηκαν περίπου 3.000 παράτυπες αφίξεις, μια ζοφερή αντίθεση με τους προβλεπόμενους αριθμούς για το τρέχον έτος.
Η αποτελεσματικότητα αυτών των προσπαθειών επαναπατρισμού έχει ενισχυθεί από τη στρατηγική ανάπτυξη επιχειρήσεων του Frontex. Μόνο φέτος, πάνω από 150 αλλοδαποί επαναπατρίστηκαν μέσω 19 διακριτών επιχειρήσεων με την υποστήριξη του Frontex, τονίζοντας τον κρίσιμο ρόλο του συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ στη διαχείριση της ασφάλειας των εξωτερικών συνόρων.
Παρά αυτές τις επιτυχίες, η Κύπρος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Η πρώτη ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το άσυλο και τη μετανάστευση, που δημοσιεύθηκε στα μέσα Νοεμβρίου, ανέδειξε ότι η Κύπρος παρέμενε τρίτη εντός της ΕΕ σε παράτυπες αφίξεις την περίοδο 2023-2024. Ωστόσο, η έκθεση αναγνώρισε επίσης τη συνεχή δέσμευση της Κύπρου σε ανθρωπιστικές αρχές, σημειώνοντας ότι το νησί συνεχίζει να ανήκει στα κράτη μέλη της ΕΕ που χορηγούν τον υψηλότερο αριθμό καθεστώτων διεθνούς προστασίας, όπως η Αυστρία και η Ελλάδα.
Το εξελισσόμενο μεταναστευτικό τοπίο στην Κύπρο παρουσιάζει μια σύνθετη εικόνα επιτευγμάτων και επίμονων προκλήσεων. Ενώ η ισχυρή αύξηση των επαναπατρισμών και η δραματική μείωση των αφίξεων σηματοδοτούν μια επιτυχημένη εδραίωση μέτρων ελέγχου των συνόρων, η θέση του νησιού ως βασικού σημείου εισόδου στην ΕΕ απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και μια ισορροπημένη προσέγγιση στη διαχείριση της μετανάστευσης. Η αλληλεπίδραση γεωπολιτικών μετατοπίσεων, ενισχυμένης συνεργασίας με την ΕΕ και εθνικής πολιτικής θα συνεχίσει αναμφίβολα να διαμορφώνει το μέλλον της μετανάστευσης στην Κύπρο.