Η Νότια Αφρική βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εντατικές διπλωματικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, με κύριο στόχο την απεμπλοκή και τον ασφαλή επαναπατρισμό δεκαεπτά υπηκόων της, καθώς και δύο ατόμων από την Μποτσουάνα. Αυτοί οι άνδρες φέρεται να πολεμούν στο πλευρό των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία, μετά από στρατολόγηση υπό αμφιλεγόμενες συνθήκες. Η κυβέρνηση της Πρετόρια χαρακτηρίζει την κατάσταση «εξαιρετικά ευαίσθητη», τονίζοντας ότι οι άνδρες αυτοί εξαπατήθηκαν, πιστεύοντας ότι θα αναλάμβαναν καθήκοντα ασφαλείας ή θα συμμετείχαν σε προγράμματα προσωπικής ανάπτυξης.
Η αποκάλυψη του ζητήματος έγινε γνωστή στις αρχές Νοεμβρίου, έπειτα από πολλαπλές και απελπισμένες εκκλήσεις που δέχθηκε η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση. Ο εκπρόσωπος του Προέδρου Σίριλ Ραμαφόζα, Βίνσεντ Μαγκουένγια, επιβεβαίωσε ότι οι εν λόγω άνδρες βρίσκονται σε «βαρύτατο κίνδυνο». Οι συνομιλίες, αν και επεκτείνονται και προς την Ουκρανία, επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στις ρωσικές αρχές. «Η έμφαση δίνεται στις συνομιλίες με τη Ρωσία, διότι οι πληροφορίες που έχουμε υποδεικνύουν ότι τους παραπλάνησαν και τους ενέταξαν στον ρωσικό στρατό», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μαγκουένγια.
Το κουβάρι της υπόθεσης φαίνεται να ξετυλίγεται γύρω από ύποπτες πρακτικές στρατολόγησης, οι οποίες ξεκίνησαν περίπου από τον Ιούλιο. Φήμες κάνουν λόγο για άνδρες που, δελεασμένοι από υποσχέσεις για εναλλακτικές θέσεις εργασίας, κατέληξαν τελικά να υπηρετούν στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Στο επίκεντρο των κατηγοριών βρίσκεται η Ντουδουζίλε Ζούμα-Σαμπούτλα, κόρη του πρώην προέδρου της Νότιας Αφρικής, Τζέικομπ Ζούμα. Εκείνη φέρεται να τους είχε ενημερώσει ότι θα αναλάμβαναν εκπαίδευση σωματοφυλάκων για την πολιτική οργάνωση του πατέρα της ή θα συμμετείχαν σε πρόγραμμα προσωπικής ανάπτυξης. Η πραγματικότητα, ωστόσο, αποδείχθηκε εντελώς διαφορετική και σκληρή, βρίσκοντάς τους στα χαρακώματα του πολέμου στην Ουκρανία.
Οι σκιές αυτής της φερόμενης εξαπάτησης έχουν ήδη φτάσει στις δικαστικές αίθουσες. Μια άλλη κόρη του Τζέικομπ Ζούμα, η Νκοςαζάνα Ζούμα-Μκούνμπε, φέρεται να έχει καταθέσει μήνυση εναντίον της αδελφής της και δύο ακόμη ατόμων. Αντίστοιχα, η Ντουδουζίλε Ζούμα-Σαμπούτλα έχει καταθέσει δική της μήνυση, κατονομάζοντας τον Μπλέσινγκ Χόζα ως εμπλεκόμενο. Οι αντιμαχόμενες αυτές μηνύσεις υπογραμμίζουν την πολυπλοκότητα της κατάστασης και τις βαθιά προσωπικές διαπλοκές που περιβάλλουν την υπόθεση.
Η αγωνία των οικογενειών και των φίλων των εμπλεκομένων είναι έκδηλη. Στις 5 Δεκεμβρίου, τουλάχιστον δεκατρείς συγγενείς και γνωστοί συγκεντρώθηκαν έξω από το δημαρχείο του Ντέρμπαν, διαμαρτυρόμενοι και απαιτώντας την άμεση επιστροφή των αγαπημένων τους. Η δημόσια κινητοποίηση αυτή αναδεικνύει το ανθρώπινο κόστος της φερόμενης εξαπάτησης και τις απεγνωσμένες προσπάθειες για την ασφαλή επιστροφή των συμπατριωτών τους και των συντρόφων τους από την Μποτσουάνα.
Η εμπλοκή της νοτιοαφρικανικής κυβέρνησης σηματοδοτεί έναν διπλωματικό ελιγμό υψηλού ρίσκου, που καλείται να διαχειριστεί διεθνείς σχέσεις, προσπαθώντας ταυτόχρονα να αποσπάσει τους πολίτες της από μια εμπόλεμη ζώνη. Το περιστατικό αποτελεί μια σκληρή υπενθύμιση των ευαλωτοτήτων που μπορεί να αντιμετωπίσουν άτομα, όταν παρασύρονται από ψευδείς υποσχέσεις, ιδίως σε περιόδους γεωπολιτικής αστάθειας και διεθνών συγκρούσεων. Η δέσμευση της κυβέρνησης για την επίλυση αυτής της «ευαίσθητης διαδικασίας» αναμένεται να παρακολουθείται στενά από την διεθνή κοινότητα.