Η Βραζιλία βιώνει εκ νέου έντονη πολιτική αναταραχή, με το Εθνικό Κογκρέσο να μετατρέπεται σε σκηνικό έντονων αντιπαραθέσεων αντί για χώρο εθνικού διαλόγου. Αφορμή στάθηκε ένα νομοσχέδιο που προωθείται από συντηρητικές δυνάμεις, το οποίο η αντιπολίτευση ερμηνεύει ως προσπάθεια παροχής πρακτικής αμνηστίας στον φυλακισμένο πρώην πρόεδρο Ζαΐρ Μπολσονάρο και τους υποστηρικτές του. Τα συγκλονιστικά πλάνα από τη χώρα, που δείχνουν συμπλοκές, μαζικές διαδηλώσεις και τη βίαιη απομάκρυνση ενός βουλευτή, αποτελούν ζωντανή απόδειξη των βαθιών διχασμών που ταλανίζουν την κοινωνία.
Το επίμαχο νομοσχέδιο, το οποίο πυροδότησε αυτή την πολιτική θύελλα, προβλέπει τη δραστική μείωση των ποινών για εγκλήματα κατά της δημοκρατίας. Σε πρακτικό επίπεδο, αυτό θα μπορούσε να μειώσει την ποινή φυλάκισης του Μπολσονάρο από 27 χρόνια σε λίγο περισσότερο από δύο, ενώ ταυτόχρονα θα επέτρεπε την απελευθέρωση δεκάδων ατόμων που έχουν καταδικαστεί για την εισβολή σε κυβερνητικά κτίρια τον Ιανουάριο του 2023. Οι υποστηρικτές του νομοσχεδίου υποστηρίζουν ότι πρόκειται για θέμα δικαιοσύνης. Αντιθέτως, οι επικριτές του το θεωρούν μια απροκάλυπτη προσπάθεια δικαίωσης πράξεων που απείλησαν σοβαρά τα θεμέλια της δημοκρατίας.
Ο Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο αμφιλεγόμενος δεξιός λαϊκιστής ηγέτης, είχε καταδικαστεί τον περασμένο Σεπτέμβριο από το Ανώτατο Δικαστήριο για πέντε κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της απόπειρας βίαιης ανατροπής της δημοκρατικής τάξης, μετά την ήττα του από τον Λούλα ντα Σίλβα. Η πολιτική του επιρροή, ωστόσο, παραμένει σημαντική. Ενώ το Κογκρέσο βράζει, ο μεγαλύτερος γιος του, Φλάβιο Μπολσονάρο, επιβεβαίωσε δημόσια και με απόλυτη βεβαιότητα την πρόθεσή του να διεκδικήσει την προεδρία στις εκλογές του 2026. «Η υποψηφιότητά μου είναι μη αναστρέψιμη», δήλωσε, απορρίπτοντας κάθε αμφιβολία. Το μήνυμα είναι σαφές: η οικογένεια Μπολσονάρο δεν σκοπεύει να αποσυρθεί από την πολιτική σκηνή.
Η σκηνή στο Κογκρέσο, όπου ο αριστερός βουλευτής Γκλάουμπερ Μπράγκα κατέλαβε συμβολικά την προεδρική έδρα διαμαρτυρόμενος για αυτό που χαρακτήρισε «πραξικοπηματική επίθεση», δεν αποτελεί απλώς μια στιγμιαία ένταση. Αντιπροσωπεύει έναν θεμελιώδη πολιτικό σεισμό. Από τη μία πλευρά, παρατηρείται ένας συντονισμένος αγώνας για τη νομική «αποκατάσταση» του πρώην προέδρου και την ανασύσταση του πολιτικού του κινήματος. Από την άλλη, εκδηλώνεται απόλυτη αντίσταση σε οποιαδήποτε προσπάθεια να δοθεί μήνυμα ατιμωρησίας σε όσους επιχείρησαν να αμφισβητήσουν τα θεσμικά θεμέλια.
Η Βραζιλία βρίσκεται λοιπόν σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η διαμάχη για το νομοσχέδιο της αμνηστίας δεν είναι απλώς μια νομοθετική διαφωνία. Αποτελεί τον πυρήνα ενός ευρύτερου πολιτικού πολέμου, όπου η ίδια η ισχύς των ποινών για επιθέσεις κατά του κράτους έχει γίνει το επίκεντρο της αντιπαράθεσης. Με τον Φλάβιο Μπολσονάρο να ετοιμάζεται να αναλάβει τη σκυτάλη, οι εντάσεις αναμένεται να παραμείνουν υψηλές. Το 2026 πλησιάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, και η πορεία προς τις εκλογές προβλέπεται δύσκολη και γεμάτη απρόοπτα. Η βραζιλιάνικη δημοκρατία αντιμετωπίζει μια νέα, κρίσιμη δοκιμασία, αυτή τη φορά, εντός των ίδιων της των θεσμών.