Παρά τον εντυπωσιακά χαμηλό δείκτη υλικής στέρησης στην Κύπρο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια σκληρή πραγματικότητα πλήττει εκατοντάδες πολίτες ετησίως: ο υπαρξιακός κίνδυνος της αστεγίας. Τα πρόσφατα δεδομένα από τις αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες αποκαλύπτουν ότι πέρυσι, 225 άτομα και οικογένειες βρέθηκαν αντιμέτωπα με την άμεση απειλή του να μείνουν άστεγοι, καθιστώντας αναγκαία την κρατική παρέμβαση. Ένα τραγικό περιστατικό στην Πάφο, όπου μια γυναίκα εντοπίστηκε νεκρή σε παραλιακή οδό, αναζωπύρωσε τον δημόσιο προβληματισμό σχετικά με την κοινωνική ευαλωτότητα.
Οι επίσημες αρχές περιγράφουν το φαινόμενο ως «ελεγχόμενο, αλλά επίμονο». Σύμφωνα με την Φαίδρα Εξαδακτύλου από το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν αστεγία σε ολόκληρη την Κύπρο κυμαίνεται ετησίως μεταξύ 200 και 250. Το προφίλ των πολιτών που ζητούν βοήθεια δεν είναι ομοιογενές, καθώς περιλαμβάνει τόσο Κυπρίους πολίτες, όσο και υπηκόους άλλων κρατών μελών της ΕΕ, καθώς και νόμιμους κατοίκους τρίτων χωρών. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι αιτούντες άσυλο διαχειρίζονται από διαφορετικό σύστημα και δεν συμπεριλαμβάνονται σε αυτούς τους αριθμούς.
Η κρατική αντίδραση λειτουργεί με τη λογική της «άμεσης επέμβασης». Μόλις λαμβάνεται ειδοποίηση από την αστυνομία, τους δήμους ή από απλούς πολίτες, οι κοινωνικοί λειτουργοί κινητοποιούνται άμεσα. Η αρχική και επείγουσα βοήθεια περιλαμβάνει την παροχή προσωρινής στέγης, συχνά σε ξενοδοχεία ή άλλες μορφές διαμονής, σε συνδυασμό με οικονομική ενίσχυση μέσω των προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας. Ταυτόχρονα, καταβάλλονται προσπάθειες για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών του προβλήματος, οι οποίες μπορεί να σχετίζονται με ψυχολογικές δυσκολίες, οικογενειακές διαμάχες ή σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Ο απώτερος στόχος είναι η σταδιακή μετάβαση από την προσωρινή στέγη σε μια μακροπρόθεσμη και βιώσιμη λύση.
Σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, η Κύπρος παρουσιάζει ένα «θετικό απολογισμό». Με μόνο 2,5% του πληθυσμού να βιώνει σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση, ποσοστό που την κατατάσσει στους πέντε χαμηλότερους δείκτες στην ΕΕ, η συνολική εικόνα είναι ενθαρρυντική. Η κα. Εξαδακτύλου επισημαίνει ότι η κατάσταση στην Κύπρο, συγκρινόμενη με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θεωρείται γενικά «πολύ ικανοποιητική».
Ωστόσο, αυτή η μακροοικονομική άνεση δεν μπορεί να καλύψει τις ατομικές ανθρώπινες τραγωδίες. Το κρίσιμο ερώτημα που παραμένει είναι εάν το σύστημα, που λειτουργεί αποτελεσματικά ως «πρώτες βοήθειες», μπορεί να προσφέρει βιώσιμες λύσεις σε βάθος χρόνου. Η έλλειψη προσιτής και μακροχρόνιας κατοικίας αποτελεί το κυριότερο εμπόδιο. Οι 200-250 ετήσιες περιπτώσεις δεν είναι απλώς αριθμητικά δεδομένα, αλλά μια διαρκής δομική πρόκληση που υπενθυμίζει ότι, ακόμη και σε μια χώρα με γενική ευημερία, το δικαίωμα στη στέγη για όλους παραμένει μια καθημερινή μάχη.